Komunikat po Drukuj

Wniosek o uchylenie immunitetu sędziowskiego. K 10/08

Nadanie pewnemu zakresowi "oczywistej bezzasadności" jednoznacznej treści, wyłączającej możliwość uchylenia immunitetu sędziowskiego w stosunku do określonej kategorii podmiotów, przedmiotu sprawy i okresu, jest sprzeczne z zasadą określoności przepisów prawa.

30 czerwca i 27 października 2010 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący uchylenia immunitetu sędziom, którzy orzekali kary na podstawie działających wstecz przepisów dekretu o stanie wojennym.

W wyroku z 27 października 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
art. 80 § 2b zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, rozumiany w ten sposób, że "oczywista bezzasadność wniosku o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej" obejmuje także zagadnienie wymagające zasadniczej wykładni ustawy:
- jest niezgodny z art. 2 konstytucji, 
- nie jest niezgodny z art. 7, art. 10 i art. 42 ust. 1 konstytucji oraz z art. 7 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 284, ze 2 i z art. 15 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r.

Zdania odrębne zgłosili: prezes TK Bohdan Zdziennicki, wiceprezes TK Marek Mazurkiewicz oraz sędziowie TK: Stanisław Biernat, Adam Jamróz, Ewa Łętowska, Mirosław Wyrzykowski.

Trybunał Konstytucyjny zakwestionował konstytucyjność treści, jaką zwrotowi "oczywiście bezzasadny wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej", użytemu w art. 80 § 2b zdanie pierwsze Prawa o ustroju sądów powszechnych, nadała uchwała SN z 20 grudnia 2007 r. (sygn. I KZP 37/07). Nowa treść normatywna uniemożliwia uchylenie immunitetu w stosunku do sędziów, którzy orzekali kary na podstawie działających wstecz przepisów dekretu o stanie wojennym.

Istota zakwestionowanego przepisu sprowadza się do tego, że prezes sądu dyscyplinarnego, oceniając w fazie wstępnej postępowania wniosek o uchylenie immunitetu sędziowskiego, już na tym etapie jest zobowiązany przesądzić o tzw. "oczywistej bezzasadności" takiego wniosku - odmówić jego przyjęcia.

Wyłączona jest zatem indywidualna ocena każdego wniosku o uchylenie immunitetu sędziowskiego. Jest to w sprzeczności z przyjętą w orzecznictwie i doktrynie prawnej funkcją klauzuli "oczywistej bezzasadności".

Klauzula "oczywistej bezzasadności" jest powszechnie wykorzystywana w różnego rodzaju procedurach sądowych (np. w postępowaniu karnym i cywilnym). I - podobnie jak w przypadku postępowania o uchylenie immunitetu sędziowskiego - służy wstępnej selekcji spraw ze względu na niebudzącą wątpliwości w danej konkretnej sprawie ich bezzasadność i to w stopniu oczywistym. Oczywista bezzasadność umożliwia zatem najczęściej już na wstępnym etapie postępowania przesądzenie, że dane powództwo, środek odwoławczy, zarzuty, czy też roszczenie są - na pierwszy rzut oka, bez głębszej analizy, w sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości - niezasadne, nietrafione i chybione.

Oczywista bezzasadność nie jest jednak nigdy definiowana na potrzeby ogólne. Nie dochodzi także do zakresowego sprecyzowania jej treści. Z natury rzeczy jej niezdefiniowana treść jest wypełniana dopiero na potrzeby każdej pojedynczej sprawy, biorąc pod uwagę konkretny stan faktyczny i prawny.

Nadanie pewnemu zakresowi "oczywistej bezzasadności" jednoznacznej treści, wyłączającej możliwość uchylenia immunitetu sędziowskiego w stosunku do określonej kategorii podmiotów, przedmiotu sprawy i okresu, jest więc sprzeczne z zasadą określoności przepisów prawa, wyrażoną w art. 2 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny uznał pozostałe wzorce kontroli za nieadekwatne do oceny zakwestionowanego przepisu.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, a sprawozdawcą była sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.