Komunikat po Drukuj

Traktat z Lizbony. K 32/09

10 listopada 2010 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał połączone wnioski Grupy posłów na Sejm i Grupy senatorów dotyczący Traktatu z Lizbony.

W wyroku ogłoszonym 24 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

- artykuł 1 punkt 56 Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r. ,ustalający brzmienie artykułu 48 Traktatu o Unii Europejskiej, w związku z artykułem 2 Traktatu z Lizbony ustalającym brzmienie artykułu 2 ustęp 2, artykułu 3 ustęp 2 i artykułu 7 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jest zgodny z art. 8 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 konstytucji;
- artykuł 2 Traktatu z Lizbony, ustalający brzmienie artykułu 352 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jest zgodny z art. 8 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale  Konstytucyjnym  postanowił umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym badania wniosku grupy posłów z powodu nieobecności wnioskodawcy na rozprawie. Przepis art. 60 ust. 2 ustawy o Trybunale  Konstytucyjnym przewiduje obowiązkową obecność wnioskodawcy na rozprawie. Zasada ta została naruszona przez fakt opuszczenia sali przez przedstawiciela wnioskodawcy, co uniemożliwiło dalsze prowadzenie rozprawy w zakresie wniosku - bez jego ustawowo nakazanej obecności.

W dalszym ciągu rozprawy przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny zgodności z przepisami Konstytucji były regulacje Traktatu z Lizbony w zakresie objętym wnioskiem grupy senatorów i w granicach wzorców konstytucyjnych wskazanych w tym wniosku.

Trybunał Konstytucyjny orzekał o zgodności postanowień Traktatu z Lizbony   ratyfikowanego przez Prezydenta RP  za zgodą udzieloną w ustawie uchwalonej stosownie do wymagań określonych w art. 90 konstytucji. Traktat z Lizbony ratyfikowany w tej procedurze korzysta ze szczególnego domniemania zgodności z  konstytucją. Należy podkreślić, że uchwalenie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację Traktatu nastąpiło po spełnieniu wymagań przewyższających nawet te, które dotyczą zmiany konstytucji. Sejm i Senat działały  w przekonaniu o zgodności Traktatu z konstytucją.  Prezydent RP - zobowiązany do czuwania nad przestrzeganiem konstytucji - ratyfikował Traktat nie korzystając ze swoich uprawnień w zakresie wniesienia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie stwierdzenia konstytucyjności Traktatu przed jego ratyfikacją. Oparte na powyższych podstawach domniemanie konstytucyjności Traktatu może być obalone jedynie po ustaleniu, że nie istnieje taka interpretacja Traktatu i taka interpretacja konstytucji, które pozwalają stwierdzić zgodność postanowień traktatowych z ustawą zasadniczą.

Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodne z art. 8 ust. 1 oraz   art. 90 ust. 1  konstytucji: zwykłą procedurę zmiany Traktatu (art. 48 ust. 2 - 5 Traktatu o Unii Europejskiej),  uproszczoną procedurę zmiany Traktatu (art. 48 ust. 6 - 7 Traktatu o Unii Europejskiej), klauzulę elastyczności (art. 352 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego procedury te wynikają z doświadczeń towarzyszących integracji europejskiej i stanowią przesłankę efektywnego funkcjonowania Unii, a ponadto zawierają różnego rodzaju gwarancje poszanowania suwerenności członków Unii, która funkcjonuje jako organizacja międzynarodowa. Ponadto przekazanie kompetencji na rzecz Unii wymaga zgody stosownie do art. 90 konstytucji, niezależnie od tego, czy następuje w drodze umowy międzynarodowej, czy też na skutek zastosowania uproszczonej procedury zmiany.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego art. 90 konstytucji, stanowiący normatywną kotwicę suwerenności, wyznacza granicę przekazania kompetencji na rzecz Unii. Granicę tę stanowią czynniki określające tożsamość konstytucyjną Rzeczypospolitej: poszanowanie zasad polskiej państwowości, demokracji, zasady państwa prawnego, zasady sprawiedliwości społecznej, zasad określających podstawy ustroju gospodarczego, zapewnienie ochrony godności człowieka i praw oraz wolności konstytucyjnych. Przekazanie kompetencji jest więc dopuszczalne jako niezagrażające tożsamości narodu i suwerenności tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza konstytucyjnych podstaw państwa. Regułę tę uznaje co do zasady prawo pierwotne UE. Ocenę i kontrolę poszanowania tej reguły zapewnia kontrola konstytucyjności przekazania, dokonywana poprzez kontrolę konstytucyjności aktów decydujących o przekazaniu. Także poprzez ocenę  mechanizmu  zapewniającego (również w prawie wewnętrznym) udział polskiej demokratycznej reprezentacji i organów polskiego państwa we wpływaniu na treść prawa unijnego,  jego uchwalenie oraz osiągnięcie skuteczności w Polsce. 

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że koncepcja Unii Europejskiej, która znalazła wyraz w Traktacie z Lizbony,  ma na celu respektowanie zasady zachowania suwerenności w procesie integracji, jak też poszanowanie zasady przychylności wobec procesu integracji europejskiej i współpracy między państwami. Znajduje to  potwierdzenie w pełnej tożsamości wartości i celów Unii określonych w Traktacie z Lizbony oraz wartości i celów Rzeczypospolitej określonych w Konstytucji RP, a także w sprecyzowaniu zasad podziału kompetencji między Unią a jej państwami członkowskimi. Rzeczpospolita jest członkiem Unii Europejskiej, która szanuje suwerenność i tożsamość narodową państw członkowskich oraz gwarantuje wolności i prawa człowieka.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą był prezes TK Bohdan Zdziennicki.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.