Trybunał Konstytucyjny

Adres: 00-918 Warszawa, al. Szucha 12 a
prasainfo@trybunal.gov.pl tel: +22 657-45-15

Biuletyn Informacji Publicznej

Transmisja

Zasady opłacania okresowych badań lekarskich i psychologicznych pracowników ochrony. U 5/08

16 września 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zasad opłacania badań lekarskich i psychologicznych pracowników ochrony.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej jest zgodny z art. 34 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia w związku z art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 229 § 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy i art. 66 ust. 1 Konstytucji.

Art. 34 ustawy o ochronie osób i mienia upoważnił Ministra Zdrowia do określenia "zasad, zakresu, trybu i częstotliwości przeprowadzania badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej, jednostek uprawionych do przeprowadzania badań oraz wzorów druków stosowanych w związku z tymi badaniami, jak również wysokości i trybu wnoszenia opłat za te badania". Nie upoważnił natomiast (wprost) do określenia podmiotu zobowiązanego do ponoszenia ww. opłat. Tymczasem zakwestionowany przepis stanowi, że opłatę za badania lekarskie i psychologiczne ponosi (co do zasady) osoba badana, zaś pracodawca - wyłącznie w przypadku, gdy wystąpił z takim wnioskiem".

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zakwestionowany przepis nie wprowadza stanu nowości normatywnej, potwierdzając wyłącznie rozkład ciężarów finansowych, związanych z koniecznością przeprowadzenia badań, jaki wynika z zasad ogólnych. Przepis jest jedynie logiczną konsekwencją innych, niekwestionowanych przez Rzecznika przepisów rozporządzenia, dotyczących zasad i trybu przeprowadzania badań - m.in. par. 4, w którym przyjęto, że badania lekarskie i psychologiczne kandydatów oraz osób posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej przeprowadza się co do zasady na wniosek tych osób, a jedynie w razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań ochrony - na wniosek pracodawcy oraz par. 13 ust. 2, według którego opłata za badania lekarskie i psychologiczne powinna zostać uiszczona przed przystąpieniem do nich. W tej sytuacji, uchylenie zakwestionowanego przepisu mogłoby rodzić ryzyko powstania skutków odwrotnych do zamierzonych przez wnioskodawcę - tj. uchylania się przez pracodawców od obowiązku sfinansowania badań lekarskich i psychologicznych także w razie skierowania pracownika ochrony na takie badania. Rzeczywisty problem, którego dotyka wniosek Rzecznika, lokuje się na nieco innej płaszczyźnie - a mianowicie zakresu regulacji ustawowej i poprawności skonstruowania upoważnienia do wydania rozporządzenia.

W opinii Trybunału, nieuzasadnione jest powołanie w charakterze wzorców kontroli przepisów art. 229 par. 6 k.p. oraz art. 66 ust. 1 Konstytucji. Badania lekarskie i psychologiczne osób ubiegających się o wydanie licencji pracownika ochrony lub posiadających taką licencję nie są tożsame z tzw. badaniami profilaktycznymi, o których mowa w powołanym przepisie k.p.; różni je bowiem zakres, przesłanki i skutki przeprowadzenia (bądź braku). Co więcej, pracownik ochrony w rozumieniu ustawy nie musi być pracownikiem w rozumieniu prawa pracy. Wnioskodawca nie uzasadnił także bliżej zarzutu naruszenia przez przepis par. 13 ust. 1 rozporządzenia postanowienia art. 66 ust. 1 Konstytucji, według którego "każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy", a "sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa".

Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Ewa Łętowska, a sprawozdawcą była sędzia TK Teresa Liszcz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Prasa:
Rzeczpospolita, 218, 17. 09. 08 r.
Mateusz Rzemek: Ochroniarze nadal muszą płacić za badania.
Gazeta Prawna, 182, 17. 09. 08 r.
Artur Radwan: Pracownik Ochrony nadal będzie płacił za badania.
Dziennik, 222, 22. 09. 08 r.
Joanna Langiewicz: Trybunał Konstytucyjny o pracownikach ochrony.