Trybunał Konstytucyjny

Adres: 00-918 Warszawa, al. Szucha 12 a
prasainfo@trybunal.gov.pl tel: +22 657-45-15

Biuletyn Informacji Publicznej
Transmisja

Zasady wyłączenia członka samorządowego kolegium odwoławczego w postępowaniu o ponowne rozpatrzenie wniosku P 57/07

Nie wyłączenie członka samorządowego kolegium odwoławczego z postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, jest niezgodne z konstytucją.

15 grudnia 2008 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące zasad wyłączenia członka samorządowego kolegium odwoławczego w postępowaniu o ponowne rozpatrzenie wniosku.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 24 § 1 pkt 5 w związku z art. 27 § 1 i art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego w zakresie, w jakim nie wyłącza członka samorządowego kolegium odwoławczego z postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 78 Konstytucji.

Pytanie prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego sprowadza się do tego, czy należy stosować przepisy o wyłączeniu członka samorządowego kolegium odwoławczego (SKO) w sytuacji, gdy członek ten brał udział w wydaniu przez SKO pierwszej decyzji, zaskarżonej następnie wnioskiem o ponowne rozpatrzenie tej samej sprawy.

Wniesienie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy nie powoduje przesunięcia kompetencji do rozpoznania lub rozstrzygnięcia sprawy na organ wyższego stopnia, lecz powierza ją ponownie temu samemu organowi. Do upływu terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy a w razie jego wniesienia w terminie do czasu wydania ponownego rozstrzygnięcia, wstrzymane jest wykonanie pierwszego orzeczenia SKO.

Z mocy k.p.a. do wniosku tego należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące odwołania w tym między innymi przepisy dotyczące wyłączenia członków organu kolegialnego. Na tym tle powstała znacząca rozbieżność stanowisk sądów administracyjnych. Według jednego stanowiska, które znalazło wyraz w uchwale NSA z 22 lutego 2007 r., odpowiednie stosowanie art. 24 §1 pkt 5 k.p.a. oznacza obowiązkowe wyłączenie od udziału w postępowaniu rozpatrywanym przez SKO, tego członka, który był w składzie orzekającym po raz pierwszy. Zgodnie z drugim stanowiskiem, ponowny udział członka SKO w postępowaniu z wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy, gdy członek ten już brał udział w pierwszym rozstrzygnięciu, jest dopuszczalne, gdyż odpowiednie stosowanie przepisów k.p.a. dotyczy w tym przypadku tylko spraw rozpoznawanych w trybie dwóch instancji.

Celem wyłączenia członka SKO jest zapewnienie bezstronności w postępowaniu odwoławczym. Nie można akceptować sytuacji, w której pracownik biorący udział w wydaniu zaskarżonej decyzji będzie następnie brał udział w postępowaniu, którego celem jest ocena prawidłowości tej decyzji. Istotne jest to, że z dwóch elementów, które składają się na istotę dwuinstancyjności, większe znaczenie dla ochrony praw i interesów jednostek przypisane zostało dwukrotnemu rozpatrzeniu sprawy, a nie okoliczności, iż dokonują tego dwa różne organy. Względy prawdy obiektywnej nakazują zatem wyłączyć członka SKO od udziału w postępowaniu, gdy brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji. W tym zakresie Trybunał Konstytucyjny w pełni podziela stanowisko NSA wyrażone w uchwale z dnia 22 lutego 2007 r. (II GPS 2/06). Prawo obywatela do wniesienia odwołania (wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy) stanowi jego prawo do ponownego i sprawiedliwego rozpoznania sprawy. Sprawiedliwość wymusza między innymi takie cechy procesowe, jak obiektywizm w orzekaniu oraz związaną z tym niezależność osób wydających decyzje administracyjne.

Biorąc pod uwagę charakter wniosku strony o ponowne rozpatrzenie sprawy, który podobnie jak klasyczne odwołanie pełni funkcję instrumentu realizacji konstytucyjnego prawa strony do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, jak i organizacyjne możliwości wyznaczenia innego składu orzekającego SKO do rozpatrzenia takiego wniosku, można uznać, że wyłączenie członka SKO ma w pełnym zakresie zastosowanie w odniesieniu do sytuacji, w której członek ten brał udział w wydaniu przez SKO pierwszej decyzji w danej sprawie, a następnie decyzja ta została zaskarżona do tego samego organu wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok zakresowy. Oznacza to, że norma prawna wyprowadzona ze wskazanych w pytaniu prawnym przepisów jest niezgodna ze wskazanymi wzorcami kontroli, jeżeli członek SKO, który brał udział w wydaniu przez ten organ decyzji administracyjnej po raz pierwszy nie podlega wyłączeniu od udziału w składzie orzekającym kolegium rozpoznającym ponownie tę samą sprawę w wyniku złożenia przez uprawniony podmiot wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Skutkiem wyroku jest możliwość wznowienia postępowań administracyjnych, w których brali udział członkowie SKO orzekający zarówno w pierwszej instancji, jak i zasiadający w składzie SKO przy rozpatrywaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą była sędzia TK Teresa Liszcz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Prasa:
Rzeczpospolita, 293, 16, 12. 08 r.
W kolegium odwoławczym jak w sądzie. j.k.
Gazeta Prawna, 245, 16. 12. 08 r.
Łukasz Sobiech: Członek SKO podlega wyłączeniu.