Komunikat po Drukuj

Zrzeczenie się własności nieruchomości K 9/04

15 marca 2005 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Rady Miasta Knurów, Rady Miasta Jastrzębie i Rady Miasta Torunia w sprawie konstytucyjności art. 179 kodeksu cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 14 lutego 2003 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 179 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny jest zgodny z art. 16 i art. 167 ust. 4 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji. Ponadto Trybunał uznał, że art. 179 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. jest niezgodny z art. 2 i art. 165 Konstytucji. TK postanowił, że art. 179 traci moc obowiązującą z dniem 15 lipca 2006 r.

Trybunał stwierdził, że w analizowanej sprawie nie mamy do czynienia z normą o charakterze publicznoprawnym a kwestionowany przepis art. 179 K.c. nie może być traktowany jako nakładający na gminy nowe zadania czy kompetencje. Nawet gdyby przyjąć, że konieczność odpowiedniego utrzymania przejętych nieruchomości stanowi jednak nowe zadanie, na płaszczyźnie prawnej uzasadniona byłaby teza o równoważeniu w jakiś sposób tych wydatków przez wartość nieruchomości nabywanej przez gminę. Skoro znowelizowany przepis Kodeksu cywilnego zasadniczo nie nakłada na gminy nowych zadań ani nie dokonuje zmian w zakresie ich kompetencji, tym samym nie jest uzasadniony zarzut naruszenia art. 16 i art. 167 ust. 4 Konstytucji.

Zrzeczenie się własności nieruchomości w kształcie nadanym tej czynności przez art. 179 K.c. stanowi dość oczywiste naruszenie równorzędności podmiotów . Zasada swobody woli oznaczająca prawo każdego podmiotu do decydowania poprzez czynności prawne (oświadczenia woli) o własnej sytuacji prawnej, a z drugiej strony brak możliwości jednostronnego kształtowania sytuacji innego podmiotu, to podstawy obrotu cywilnoprawnego. Ze względu na treść art. 165 Konstytucji dotyczą one także jednostek samorządu terytorialnego. Zdaniem Trybunału ustawodawca przyjmując kwestionowane rozwiązania prawne całkowicie zlekceważył podmiotowość prawną gmin (art. 165 Konstytucji). Ustawodawca dążył do maksymalnego uszanowania woli właścicieli nieruchomości, poprzez przyznanie im niczym nieograniczonej i niekontrolowanej woli wyzbycia się własności nieruchomości. Realizacja tego zamiaru dokonała się kosztem pominięcia prywatnoprawnej podmiotowości gmin i ich samodzielności.

TK stwierdził również, że w kwestionowanym przepisie ustawodawca zdecydowanie gorzej potraktował gminy niż traktował dotąd Skarb Państwa. O ile bowiem interes Skarbu Państwa był chroniony przez uzależnienie skuteczności zrzeczenia się nieruchomości od zgody właściwego organu, o tyle art.179 K.c w obecnym brzmieniu całkowicie ignoruje interes gmin.

Zdaniem Trybunału art. 179 K.c naruszył także konstytucyjne zasady: prawidłowej legislacji, równości podmiotów wobec prawa oraz sprawiedliwości społecznej (art.2 Konstytucji).

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Bohdan Zdziennicki a sprawozdawcą była sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

Wyrok jest ostateczny a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw