Trybunał Konstytucyjny

Adres: 00-918 Warszawa, al. Szucha 12 a
prasainfo@trybunal.gov.pl tel: +22 657-45-15

Biuletyn Informacji Publicznej

Transmisja

Świadczenia rodzinne K 16/04

11 maja 2005 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący dodatku dla osób samotnie wychowujących dzieci i pozbawienia go dzieci pochodzących z legalnych związków małżeńskich.

W wyroku z 18 maja 2005 r. Trybunał orzekł, że art. 3 pkt 17, art. 8 pkt 3 i 4, art. 11 i art. 12 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych są niezgodne z art. 18, art. 32 ust. 1, art. 71 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 27 Konwencji o prawach dziecka. Trybunał stwierdził ponadto, ze wyżej wymienione przepisy nie są niezgodne z art. 48 Konstytucji.
Przepisy te tracą moc obowiązującą z dniem 31 grudnia 2005 r.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że zasada ochrony i opieki nad rodziną wynikająca z art. 18 Konstytucji nie może być sprzeczna z ochroną i opieką nad małżeństwem, macierzyństwem czy rodzicielstwem. W przypadku rozpatrywanej sprawy oznacza to, że opieka nad rodziną nie powinna być pojmowana w sposób, który naruszałby zasadę ochrony i opieki nad małżeństwem, a w szczególności nad stabilnością małżeństwa. Proponowane w ustawie o świadczeniach rodzinnych rozwiązania, polegające na preferowaniu osób "samotnie wychowujących dzieci" przez przyznanie im dodatku do zasiłku rodzinnego i pozbawieniu takiego dodatku osób wychowujących dziecko w rodzinie, zachęcają do zmiany statusu prawnego rodziny, co stanowi zagrożenie dla trwałości małżeństwa, a zatem narusza art. 18 Konstytucji.

Trybunał przypomniał również, jak należy rozumieć wyrażoną w art. 32 Konstytucji zasadę równości i związane z nią prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Prawodawca nie może określać kręgu podmiotów objętych uprawnieniami, przywilejami czy obowiązkami w sposób całkowicie dowolny. Uprawnienia te muszą obejmować wszystkie podmioty charakteryzujące się daną wspólną cechą istotną z punktu widzenia konkretnej regulacji prawnej. Dlatego też TK stwierdził, że zastosowanie przez ustawodawcę takiego środka prawnego, jakim jest dodatek do zasiłku rodzinnego powinno dotyczyć zarówno dzieci w rodzinach niepełnych jak i w rodzinach pełnych.

Z art. 71 Konstytucji wynika, że każda rodzina znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, ma prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Jednak spośród tych wszystkich rodzin to właśnie rodziny wielodzietne i niepełne mają prawo do szczególnej pomocy. Trybunał stwierdził, że ochrona wartości konstytucyjnej jaką jest rodzina, powinna być realizowana poprzez gwarantowanie szczególnej pomocy rodzinom będącym w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym i niepełnym. Ochrona ta nie może więc być sprawowana fragmentarycznie lub wyrywkowo, lecz winna dotyczyć obydwu kategorii wskazanych przez Konstytucję.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Andrzej Mączyński, a sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Prasa:
Nowości, 12 maja 2005 r.
Rodzinne prawo trafiło do trybunału. (m, mob, pa)
Dziennik Bałtycki, 19 maja 2005 r.
Dla samotnych rodziców. (a/PAP)
Gazeta Krakowska, 19 maja 2005 r.
Zaliczka nie dodatek. (IK,LID)
Głos Wielkopolski, 19 maja 2005 r.
Kres fikcji, mcc
Super Express, 20 maja 2005 r.
Piotr Ulanowski: Jest mąż, to nie ma kasy.
Nowości, 19 maja 2005 r.
Dodatki wbrew konstytucji. (m).
Dziennik Zachodni, 23 maja 2005 r.
Dodatki niekonstytucyjne. (BS).
Gazeta Wyborcza, nr 115, 19 maja 2005 r.
Nie tylko dla samotnych matek. ES.
Nasz Dziennik, nr 110, 12 maja 2005 r.
Agnieszka Niewęgłowska: Zła ustawa w Trybunale.
Gazeta Prawna nr 97, 19 maja 2005 r.
Bartosz Marczuk: Dodatki dla samotnych niekonstytucyjne.
Rzeczpospolita nr 116, 19 maja 2005 r.
Agnieszka Rosa: Ustawa przeciw rodzinie.
Nasz Dziennik, nr 116, 19 maja 2005 r.
Agnieszka Niewęgłowska: Dyskryminacja dla rodzin pełnych.
Trybuna nr 116, 19 maja 2005 r.
Dodatek dla wszystkich. (MKA).
Gazeta Prawna nr 98, 20 - 22: maja 2005 r.
Bartosz Marczuk: Dodatki dla samotnych - czy rząd naprawił swój błąd.
Nasz Dziennik, nr 110, 12 maja 2005 r.
Agnieszka Niewęgłowska: Zła ustawa w Trybunale.
Rzeczpospolita nr 105, 6 maja 2005 r.
Renata Majewska: Dodatki tylko dla samotnych.