Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe warunkująca przyznanie zasiłku chorobowego SK 20/18
3 lipca 2019 r. o godz. 10:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie skargi konstytucyjnej J. N. dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe warunkującej przyznanie zasiłku chorobowego.
Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie w sprawie zgodności art. 18 ust. 10 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie, w jakim zaskarżony przepis przewiduje, że uprawnienie do zmniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w przypadku niezdolności ubezpieczonego do pracy stosuje się wyłącznie wówczas, gdy ubezpieczony z tytułu niezdolności do pracy spełnia nie tylko faktyczne, ale i normatywne warunki do przyznania zasiłku, z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Skarżący samodzielnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. W 2013 r. skarżący uległ wypadkowi, w wyniku którego był niezdolny do pracy przez ponad miesiąc. W tym okresie nie zawiesił prowadzenia działalności gospodarczej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił skarżącemu prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy, z powodu nieopłacenia w terminie składek na dobrowolne ubezpieczenia chorobowe. Następnie odmówił też (za ten sam okres) prawa do zasiłku z tego powodu, że zdarzenie z 2013 r. nie zostało uznane za wypadek przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Skarżący nie odwołał się od powyższych decyzji. Następnie organ rentowy, na wniosek skarżącego, ustalił prawidłowy przebieg jego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Po uprawomocnieniu się powyższej decyzji Inspektorat ZUS sporządził dla skarżącego dokumenty ubezpieczeniowe uwzględniające przebieg dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej przez niego działalności. Organ poinformował skarżącego o obniżonej podstawie wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne za okres następujący po opisanym zdarzeniu. Skarżący zakwestionował ustalenia organu rentowego. Podniósł, że podstawa wymiaru składki za wskazany okres powinna uwzględniać treść art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd okręgowy oddalił odwołanie skarżącego od decyzji organu rentowego. Orzeczenie sądu pierwszej instancji skarżący zaskarżył apelacją, którą sąd apelacyjny oddalił.
Zdaniem skarżącego art. 18 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.), rozumiany w sposób przyjęty przez organ rentowy i sądy, różnicuje sytuację podmiotów podobnych (tj. osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą faktycznie niezdolnych do pracy), w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego. Uzależnia bowiem skorzystanie z prawa pomniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie tylko od faktycznej niezdolności do pracy, o której mowa w art. 67 ust. 1 Konstytucji, lecz także od spełnienia warunku do przyznania zasiłku chorobowego. Z możliwości pomniejszenia podstawy wymiaru składek – za okres niezdolności do pracy – może skorzystać tylko ten przedsiębiorca, który albo uiszcza (w terminie) składkę na ubezpieczenie chorobowe, albo ten, względem którego zdarzenie stanowiące przyczynę niezdolności do pracy uznano za wypadek przy prowadzeniu działalności pozarolniczej. W ocenie skarżącego jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa.
Kwestionowany przepis, w ocenie skarżącego jest niezgodny z konstytucją, gdyż prowadzi do nieusprawiedliwionej selekcji obywateli w zakresie uprawnienia do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę. W przypadku Skarżącego zabezpieczenie to, a w zasadzie oczekiwanie takiego zabezpieczenia, przybiera szczególny wymiar: nie polega na przyznaniu mu konkretnych świadczeń, lecz na umożliwieniu zmniejszenia - na czas trwania niezdolności do pracy - podstawy wymiaru należnej składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie wiceprezes TK Mariusz Muszyński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.