Kary pieniężne za naruszenie przepisów o rybołówstwie. K 13/08
6 lipca 2009 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Grupy posłów na Sejm dotyczące kar pieniężnych za naruszenie przepisów o rybołówstwie.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 19 lutego 2004 roku o rybołówstwie z art. 2, art. 7, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 konstytucji oraz z art. 6 Europejskiej Karty Praw Człowieka i Podstawowych Wolności;
- rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenie przepisów o rybołówstwie z dnia 21 kwietnia 2005 roku z art. 92 ust. 1, art. 42 ust. 1, art. 2 i art. 7 konstytucji;
- § 2 pkt 37, § 3 pkt 38, § 4 pkt 39 i § 5 pkt 29 powyższego rozporządzenia z art. 42 ust. 1 konstytucji;
Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy z 19 lutego 2004 roku o rybołówstwie kary pieniężne wymierzają w drodze decyzji administracyjnej okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego. Natomiast kwestionowane rozporządzenie ustanawia katalog czynów, których popełnienie sankcjonowane jest wysoka karą pieniężną. Zdaniem wnioskodawcy pomimo, że czyny te formalnie zostały zakwalifikowane do sfery administracyjnej, to stanowią czyny o charakterze karnym. W konsekwencji sprawy o wymierzenie powinny być rozpatrywane przez sądy. Sąd administracyjny nie może bowiem dokonywać ustaleń, które stanowiłyby podstawę do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Nie jest to organ mający pełną jurysdykcję zarówno w sferze prawa jak i faktów. Inspektorzy rybołówstwa morskiego, którzy wymierzają kary nie mogą zostać uznani za niezawisły i bezstronny organ orzekający. Kwestionowany przepis ustawy jest więc sprzeczny z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Narusza także prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Przepisy umożliwiające nałożenie surowych kar na obywateli przez organy nie gwarantujące niezawisłości i bezstronności, a także pozbawione kontroli przez organy sądowe należy uznać za sprzeczne z konstytucją.
Zgodnie z ustawą o rybołówstwie Minister właściwy do spraw rybołówstwa miał określić katalog kar za czyny wskazane w ustawie. Zdaniem wnioskodawcy Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w kwestionowanym rozporządzeniu określił nie tylko katalog kar, ale również czyny karalne z zakresu rybołówstwa morskiego. Nawet jeśli uznać, że jest to tylko doprecyzowanie czynów opisanych w ustawie, to delegacja ustawowa nie obejmowała możliwości takiego doprecyzowania.
Znamiona czynów zagrożonych wysokimi karami pieniężnymi nie zostały określone w ustawie, lecz wyłącznie w kwestionowanym rozporządzeniu. Tymczasem zgodnie z konstytucją odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zdaniem wnioskodawcy adresaci norm prawnych nie mogą zorientować się na podstawie samej tylko ustawy o rybołówstwie co do zasadniczej treści ustanowionych zakazów, a zatem kwestionowana regulacja jest w sposób rażący niezgodna z konstytucją.
Ponadto kwestionowane przepisy: § 2 pkt 37, § 3 pkt 38, § 4 pkt 39 i § 5 pkt 29 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie dokonują jakiejkolwiek typizacji czynu sankcjonowanego. Przeciwnie, tworzą generalny, otwarty katalog czynów sankcjonowanych posługując się ogólnikowa formułą "innego czynu". Zdaniem wnioskodawcy pozwalają na stosowanie środków represyjnych za dowolny, nieokreślony czyn związany z naruszeniem jakichkolwiek, najdrobniejszych, choćby wymagań w obszarze rybołówstwa.
Wymiar kar pieniężnych przewidzianych w kwestionowanym rozporządzeniu jest ustalony w sposób widełkowy, a górna granica sięga w niektórych wypadkach 110 000 złotych. Wymierzenie tak surowej kary następuje w postępowaniu administracyjnym, w którym nie jest przewidziana indywidualizacja odpowiedzialności sprawcy. Zasady wymiaru kary są pozostawione dowolnemu uznaniu inspektorów rybołówstwa morskiego bez oparcia w regulacji ustawowej. Stwarza to niebezpieczeństwo arbitralności i różnego traktowania obywateli w zależności od uznania organu administracji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyposażył inspektorów rybołówstwa morskiego w możliwość nakładania rażąco wysokich kar nie wskazując jednocześnie, jakimi przesłankami mają się kierować przy ich wymierzaniu.
Rozprawie będzie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Wyrzykowski.