Wyłączenie sędziego SK 19/02
20 lipca 2004 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Józefa A. w sprawie zgodności art. 48 § 1 pkt 5 w związku z art. 401 pkt 1 art. 379 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Józef K. uzyskał w sądzie nakaz zapłaty. Jego przeciwnik procesowy odwołał się do sądu wyższej instancji. W toku postępowania odwoławczego nakaz trafił do Sądu Apelacyjnego, gdzie został częściowo uchylony. W wydaniu tego wyroku brał udział ten sam sędzia, który wydał nakaz zapłaty. Skarżący - na podstawie art. 401 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego - wniósł o wznowienie postępowania z powodu jego nieważności, wywołanej orzekaniem w sprawie przez sędziego wyłączonego z mocy ustawy (art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.). Sąd Najwyższy orzekający w tej sprawie stwierdził, że od rozpoznania sprawy wyłączony jest tylko ten sędzia, który wydał "zaskarżone orzeczenie" a więc orzeczenie w instancji bezpośrednio niższej, nie zaś sędzia, który w sprawie wydawał jakiekolwiek inne orzeczenie. Zdaniem SN w rozpatrywanej sprawie "zaskarżonym orzeczeniem" był wyrok Sądu Okręgowego częściowo uchylający nakaz zapłaty, a nie sam nakaz. Zatem sędzia, który wydał nakaz zapłaty nie był wyłączony od rozpoznania sprawy na mocy art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.
Zdaniem Józefa K. art. 48 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczący wyłączenia od rozpoznania sprawy w sądzie drugiej lub trzeciej instancji jedynie tego sędziego, który w instancji bezpośrednio niższej wydał zaskarżone orzeczenie jest niezgodny z konstytucyjnymi gwarancjami prawa do sprawiedliwego postępowania sądowego (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Skarżący uważa, że nieważność postępowania winna być stwierdzona, niezależnie od tego, w jakich fazach postępowania miał miejsce udział tego samego sędziego. Brak gwarancji rozciągnięcia tego zakazu na wszystkie fazy postępowania sprawia, ze naruszone zostają konstytucyjne prawa obywateli do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. (art. 45 ust. 1 Konstytucji).
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz - Petrykowska, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Mazurkiewicz.