Najem lokali mieszkalnych SK 28/03
9 września 2003 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone skargi konstytucyjne Janusza B. oraz Doroty C. w sprawie konstytucyjności art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych.
Po śmierci najemcy - Franciszka B., jego syn i spadkobierca - Janusz B., zwrócił się do sądu o stwierdzenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu. Sąd oddalił powództwo, gdyż w chwili śmierci najemcy jego syn miał tytuł prawny do zajmowania innego lokalu mieszkalnego (art. 8 ust. 1 ustawy o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych). Zdaniem Janusza B., art. 8 ust 1 zaskarżonej ustawy, uzależniający wstąpienie w stosunek najmu od braku uprawnień do innego lokalu mieszkalnego w momencie zgonu najemcy, dyskryminuje obywateli i bezpodstawnie różnicuje ich prawa do swobodnego kształtowania stosunków własnościowych (art. 21 Konstytucji). Art. 8 ust. 1 jest ponadto niezgodny z zapisaną w art. 75 Konstytucji zasadą prowadzenia przez władze publiczne polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli. Skarżący uważa także, że wynikające z zaskarżonego przepisu zróżnicowanie uprawnień obywateli do przejmowania mieszkań komunalnych i spółdzielczych narusza zasadę równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji).
Dorota C. po śmierci Krystyny L. dochodziła przed sądem potwierdzenia wstąpienia w stosunek najmu zajmowanego przez zmarłą lokalu. Krystyna L. była osobą samotną, siostrą babki skarżącej. Dorota C. mieszkała z krewną od urodzenia i opiekowała się nią bez formalnej umowy aż do momentu jej śmierci. Sąd na podstawie literalnej wykładni art. 8 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych uznał jednak, że Dorota C, będąc zstępna rodzeństwa najemcy, nie może być zaliczona do żadnej z kategorii osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu. Zdaniem skarżącej pominięcie przez art. 8 zaskarżonej ustawy zstępnych rodzeństwa narusza zasadę równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji). Artykuł ten daje prawo wstąpienia w stosunek najmu osobie, która pozostawała faktycznie w pożyciu małżeńskim z najemcą, pozbawiając tego prawa osobę nie tylko spokrewnioną z najemcą, ale także należącą do kręgu jej ustawowych spadkobierców. Na mocy kodeksu cywilnego zstępni rodzeństwa należą do kręgu ustawowych spadkobierców. Stosownie do art. 934 k.c., w przypadku gdy którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada jego zstępnym.
Rozprawie będzie przewodniczyć Sędzia TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą będzie Wiceprezes TK Andrzej Mączyński.