Egzamin maturalny; unieważnienie egzaminu SK 29/13
3 czerwca 2015 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna w pełnym składzie połączone skargi konstytucyjne M. Ł., P. K., M. G., M. K., D. D., P. K., P. P., M. K., K. H., D. S., M. Z., A. W., B. P., P. W., K. W., B. S., B. S., A. R dotyczące egzaminu maturalnego (unieważnienie egzaminu).
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 9c ust. 2a ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty w zakresie, w jakim nie umożliwia wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję o unieważnieniu egzaminu maturalnego z art. 2 w związku z art. 45 ust. 1 w związku z art. 184 w związku z art. 70 ust. 1 i art. 47 konstytucji;
2) art. 9c ust. 2a powyższej ustawy w związku z § 99 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych w zakresie, w jakim nie umożliwia zaskarżenia decyzji wydanej w pierwszej instancji w przedmiocie unieważnienia egzaminu maturalnego z art. 2 w związku z art. 78 w związku z art. 70 ust. 1 i art. 47 konstytucji;
3) § 99 ust. 2 powyższego rozporządzenia w zakresie, w jakim nie gwarantuje dostępu do akt sprawy z art. 2 w związku z art. 51 ust. 3 w związku z art. 70 ust. 1 i art. 47 konstytucji;
4) § 99 ust. 2 powyższego rozporządzenia w zakresie, w jakim nie gwarantuje wysłuchania w przedmiocie zebranych informacji, będących podstawą decyzji o unieważnieniu egzaminu maturalnego z art. 2 w związku z art. 51 ust. 4 w związku z art. 70 ust. 1 i art. 47 konstytucji.
Skarżący zdawali w maju 2011 r. ogólnokrajowy pisemny egzamin maturalny na poziomie rozszerzonym. W trakcie egzaminu ani przewodniczący, ani członkowie zespołów egzaminacyjnych nie zgłosili zastrzeżeń dotyczących prawidłowości jego przebiegu. Arkusze egzaminacyjne zdających zostały przesłane do Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (dalej: OKE). Podczas oceniania i weryfikacji arkuszy, egzaminatorzy OKE zwrócili uwagę na zbieżność zapisów występujących w niektórych pracach osób zdających w tej samej szkole. Po analizie prac i po konsultacji z koordynatorem przedmiotu w OKE i koordynatorem w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (dalej: CKE) stwierdzono, że część maturzystów rozwiązywała zadania egzaminacyjne niesamodzielnie. Z powyższej przyczyny dyrektor OKE w porozumieniu z dyrektorem CKE unieważnił egzamin maturalny. W tej grupie znaleźli się wszyscy skarżący. Podstawę unieważnienia egzaminu stanowił przepis § 99 ust. 2 rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych. Informację o unieważnieniu egzaminu dyrektor OKE przekazał w formie listu dyrektorom właściwych liceów, z prośbą o poinformowanie o niej zainteresowanych abiturientów. Skarżący wnieśli odwołanie do Ministra Edukacji Narodowej, jako do organu wyższej instancji. Do dnia złożenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego minister odwołań nie rozpatrzył. Wobec braku reakcji Ministra Edukacji Narodowej, skarżący wnieśli skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. WSA rozpoznał je na posiedzeniach niejawnych i wszystkie odrzucił. Stwierdził, że ocena procedury unieważnienia egzaminu maturalnego pozostaje poza kontrolą sądu administracyjnego. Na powyższe postanowienia skarżący wnieśli skargi kasacyjne do NSA, które zostały oddalone.
Skarżący argumentują, że uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu maturalnego warunkuje otrzymanie świadectwa dojrzałości, co umożliwia ubieganie się o przyjęcie na studia wyższe. Zamknięcie drogi do zaskarżenia decyzji o unieważnieniu egzaminu maturalnego w konsekwencji pozbawiło ich możliwości wyeliminowania ewentualnej pomyłki egzaminatorów i uniemożliwiło kontynuowanie nauki na studiach wyższych. Prowadzi to do naruszenia prawa do nauki, wyrażonego w art. 70 ust. 1 konstytucji.
Unieważnienie egzaminu uzasadnione zostało niesamodzielnym rozwiązaniem zadań. W opinii skarżących, brak możliwości zaskarżenia rozstrzygnięcia w przedmiocie unieważnienia egzaminu narusza, ustanowione w art. 47 konstytucji, prawo do ochrony prawnej czci i dobrego imienia oraz decydowania o życiu osobistym. Ponadto brak możliwości zaskarżenia decyzji o unieważnieniu egzaminu także w administracyjnym toku instancji narusza zasadę wyrażoną w art. 78 ustawy zasadniczej.
Brak dostępu do akt sprawy i możliwości wypowiedzenia się co do informacji zebranych przez komisję egzaminacyjną narusza - zdaniem skarżących - prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, czci i dobrego imienia oraz decydowania o swoim życiu osobistym. Zostali oni bowiem pozbawieni możliwości przedstawienia swojego stanowiska, a także zwrócenia uwagi członków komisji egzaminacyjnej na dostrzeżone nieprawidłowości w toku gromadzenia materiałów mających stanowić podstawę rozstrzygnięcia. Naruszenie tych praw doprowadziło do naruszenia prawa do nauki, wynikającego z art. 70 ust. 1 konstytucji.
Rozprawie będzie przewodniczył Prezes TK Andrzej Rzepliński, I sprawozdawcą będzie sędzia TK Mirosław Granat, II sprawozdawcą będzie sędzia TK Piotr Tuleja.