Komunikat po Drukuj

Naruszenie praw własności przemysłowej SK 19/16

6 grudnia 2018 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok w sprawie skargi konstytucyjnej sp. z o.o. dotyczącej naruszenia praw własności przemysłowej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej jest niezgodny z art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Orzeczenie zapadło jednogłośnie.

Odnosząc się do przywołanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli, Trybunał wskazał, że art. 22 Konstytucji wyraża prawo podmiotowe, jakim jest wolność działalności gospodarczej.

Dokonując oceny zgodności art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo własności przemysłowej
z art. 22 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny przeprowadził test proporcjonalności, w którym odpowiedział na następujące pytania:

1) czy skarżone rozwiązanie prawne jest przydatne (skuteczne), by realizować założone w nim cele,

2) czy skarżone rozwiązanie prawne jest konieczne dla ochrony innych niż wolność działalności gospodarczej wartości,

3) czy skarżone rozwiązanie prawne w sposób proporcjonalny ogranicza wolność działalności gospodarczej w stosunku do wartości i praw konstytucyjnych, które miałyby być chronione.

Analizując spełnienie pierwszego kryterium, Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że przyjęcie kwestionowanej regulacji było motywowane implementacją Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej. Wprowadzenie stosownych regulacji było koniecznym wykonaniem dyrektywy.

Trybunał podzielił ratio legis dyrektywy. Uznał, że zobowiązanie do udzielenia informacji,
o których mowa w skarżonym przepisie, może zabezpieczyć i ułatwić dochodzenie określonych praw własności przemysłowej. Oznacza to, że dane rozwiązanie prawne może być przydatne w realizacji założonego celu legislacyjnego.

Badając spełnienie przesłanki konieczności ograniczenia, Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że mimo iż art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo własności przemysłowej realizuje założony cel ustawowy, to jego istotą jako elementu postępowania zabezpieczającego powinien być odwracalny charakter. Tymczasem realizacja zobowiązania ustawowego prowadziła do przekazanie określonych informacji handlowych (informacji przedsiębiorcy), niezależnie od tego, jaki będzie dalszy bieg postępowania w głównej sprawie o naruszenie praw własności przemysłowej, a nawet w sytuacji, kiedy takie postępowanie główne nie było prowadzone.

Oznacza to, że art. 286¹ ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo własności przemysłowej miał charakter samoistny i mógł prowadzić do uzyskania informacji niezależnie od celu, dla którego został przyjęty. Skutek tego przepisu był nieodwracalny. Zastosowane środki o takim natężeniu nie były konieczne dla ochrony innych konstytucyjnych wartości.

Oznacza to, że wskazana regulacja nie była konieczna dla ochrony innych konstytucyjnych wartości. Wymóg z art. 31 ust. 3 Konstytucji nie został spełniony.

Następnie Trybunał dokonał oceny spełnienia warunku proporcjonalności w znaczeniu ścisłym i uznał, że ochrona osoby uprawnionej z praw własności przemysłowej w takim kształcie wynikającym ze skarżonego przepisu jest nieproporcjonalna w stosunku do ochrony praw osób prowadzących działalność gospodarczą – zobowiązanych do udzielenia informacji.

Zdaniem Trybunału, źródłem nieproporcjonalności jest wadliwy sposób zredagowania kwestionowanego przepisu, w tym zawarte w normie pojęcia „sprawca” i „osoba inna niż naruszający”. Dopuszczają one bowiem nadużycia na etapie postepowania o zabezpieczenie roszczeń, kiedy nie jest przesądzone, czy doszło do naruszenia praw własności przemysłowej.

Art. 286¹ ust. l pkt 3 ustawy – Prawo własności przemysłowej w sposób nieproporcjonalny naruszył wolność działalności gospodarczej zobowiązanego do ujawnienia informacji handlowych (tajemnicy przedsiębiorcy) i nie dał mu odpowiednich gwarancji chroniących przed nadużyciem ze strony uprawnionego do pozyskiwania informacji wchodzących w zakres tajemnicy handlowej. Kwestionowana regulacja nie pozwalała na miarkowanie obowiązków informacyjnych.

Ze względu na to, że przyjęte w tym kształcie orzeczenie zrealizowało cel kontroli konstytucyjności prawa zainicjowanej w trybie skargi konstytucyjnej, w pozostałym zakresie postępowanie zostało umorzone. Po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego
w Dzienniku Ustaw, niekonstytucyjny przepis utraci moc obowiązującą.

Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Grzegorz Jędrejek, sprawozdawcą był sędzia TK Mariusz Muszyński.