Wybór członków KRS przez Sejm spośród sędziów; odwołanie od uchwały KRS dotyczącej powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego K 12/18
25 marca 2019 r. o godz. 12.00 Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok w sprawie połączonych wniosków Krajowej Rady Sądownictwa i grupy senatorów dotyczących przepisów regulujących powoływanie członków Krajowej Rady Sądownictwa, a także procedury odwoławczej od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiocie kandydatur na urząd sędziego.
Trybunał orzekł, że:
1. Art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2018 r. poz. 389, ze zm.) jest zgodny z art. 187 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 w zw. z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 186 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Art. 44 ust. 1a ustawy przywołanej powyżej jest niezgodny z art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło większością głosów.
Przedmiotem kontroli dokonanej przez Trybunał były dwie grupy przepisów: odnoszące się do sposobu powoływania sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa oraz dotyczące procedury odwoławczej od uchwał KRS w przedmiocie odmowy przedstawienia Prezydentowi kandydatury na sędziego sądu powszechnego, Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Szczegółowymi problemami konstytucyjnymi w obszarze objętym wnioskiem były: 1) dopuszczalność wyboru sędziowskiej części składu KRS przez Sejm, zwłaszcza w świetle art. 187 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 a Konstytucji, 2) konfrontacja dwóch praw konstytucyjnych, tj. prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz prawa równego dostępu obywateli do służby publicznej (art. 60 Konstytucji) z konstytucyjną procedurą skutkującą powołaniem sędziego w wyniku realizacji prerogatywy Prezydenta RP (art. 179 w zw. z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji). Ponadto obszar regulacji objęty zaskarżeniem stanowi płaszczyznę konkretyzacji konstytucyjnych zasad ustroju uregulowanych w I Rozdziale Konstytucji: zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2), w tym zasady praworządności formalnej (art. 7) i zasady podziału i równowagi władzy (art. 10), a także zasad ogólnych VIII Rozdziału Konstytucji, tj. zasady niezależności i odrębności władzy sądowniczej (art. 173) oraz zasady niezawisłości sędziowskiej (art. 178).
Trybunał uznał, że jakkolwiek Krajowa Rada Sądownictwa jest oczywiście organem konstytucyjnym, to lakoniczność przepisu konstytucyjnego, który się do niej odnosi, wskazuje, iż ustrojodawca zasadnicze kwestie związane z jej funkcjonowaniem przekazał do regulacji ustawowej, pozostawiając w tekście Konstytucji jedynie pewien minimalny standard konstytucyjności Krajowej Rady Sądownictwa. Fakt bycia reprezentacją środowiska prawniczego wynika jednak nie ze sposobu wyboru członków KRS, ale z tego, że z dużą przewagą wybierani są do jej składu sędziowie, co jest objęte gwarancją konstytucyjną, stąd Trybunał uznał art. 9a ustawy o KRS za zgodny z art. 187 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 w zw. z art. 2, art. 10 ust. 1 i art. 173 oraz z art. 186 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał zwrócił uwagę na specyfikę uregulowania z art. 44 ust. 1 a ustawy o KRS. Przekazanie do rozpoznania spraw, o których w nim mowa nie jest uzasadnione ani procedurą, w której są one rozpatrywane, ani też charakterystyka ustrojowa Naczelnego Sądu Administracyjnego nie predestynuje go do rozpatrywania spraw dotyczących uchwał Krajowej Rady Sądownictwa, a „rodzaj” lub „charakter” uchwały KRS, o której mowa w art. 44 ust. 1 ustawy o KRS nie oddaje jej we właściwość rzeczową sądów administracyjnych, skoro co do zasady do jej kontroli powołany jest Sąd Najwyższy, a jedynie w przypadku lex specialis z art. 44 ust. 1a ustawy o KRS odwołanie rozpatrywać miałby Naczelny Sąd Administracyjny. Jest to rodzaj hybrydowego postępowania, nieznanego polskiemu systemowi prawa, gdzie nie sądy różnych instancji, ale sądy zupełnie różnego rodzaju rozpatrują te same sprawy, w oparciu o te same przepisy, w odniesieniu do różnych podmiotów. W związku z tym Trybunał stwierdził, że art. 44 ust. 1 a jest niezgodny z art. 184 Konstytucji.
Przewodniczącym składu orzekającego była prezes TK Julia Przyłębska a sprawozdawcą sędzia TK Justyn Piskorski.