Komunikat po Drukuj

Zasady uchwalania statutu uczelni K 27/07

Pominięcie prawa związków zawodowych działających w uczelni niepublicznej do opiniowania zmian w jej statucie, jest niezgodne z konstytucją.

28 kwietnia 2009 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" dotyczący zasad uchwalania statutu uczelni.

Trybunał Konstytucyjne orzekł, że: 
- art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w jakim pomija prawo związków zawodowych działających w uczelni niepublicznej do opiniowania zmian w jej statucie, jest niezgodny z art. 59 ust. 2 konstytucji.
- art. 118 ust. 1 zdanie pierwsze powyższej ustawy jest zgodny z art. 2 i art. 32 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 73 konstytucji.
- art. 120 powyższej ustawy jest zgodny z art. 2 i art. 32 konstytucji.
- art. 124 pkt 4 powyższej ustawy jest zgodny z art. 20, art. 22, art. 65 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 konstytucji.
- art. 129 ust. 1 i 6 powyższej ustawy jest zgodny z art. 20, art. 22, art. 65 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

Zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym statut uczelni niepublicznej nadaje jej założyciel albo uchwala organ kolegialny wskazany w statucie.

Trybunał Konstytucyjny zauważył, że prawo opiniowania projektów aktów prawnych nie zostało wyrażone wprost w konstytucji. Przysługuje ono związkom zawodowym na mocy ustawy. Konstytucyjne prawo do rokowań obejmuje nie tylko rozwiązywanie sporów zbiorowych i zawieranie układów zbiorowych pracy, lecz dotyczy również zawierania innych porozumień. Oznacza prawo do wyrażania opinii związków zawodowych we wszystkich sprawach dotyczących praw i obowiązków pracowników. Przez rokowania w celu zawarcia innych porozumień, o których mowa w konstytucji należy rozumieć m.in. zgłaszane przez związki zawodowe uwagi i opinie do projektów statutów jako aktów prawnych normujących funkcjonowanie takich jednostek organizacyjnych jak uczelnie publiczne i niepubliczne, w zakresie ustalonym ustawą.

Art. 118 ust. 1 zdanie 1 prawa o szkolnictwie wyższym stanowi, że nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem akademickim następuje na podstawie mianowania lub umowy o pracę. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że analizując ten przepis należy mieć na uwadze konstytucyjne prawo każdej szkoły wyższej do autonomii. Prawo to jest ściśle powiązane z innymi prawami i wolnościami gwarantowanym konstytucyjnie: wolnością słowa, prawem do ochrony własności intelektualnej, prawem do prywatności, prawem do wolności badań, prawem do kultury. Tak pojmowane prawo szkoły wyższej do autonomii może prowadzić zarówno do wzmocnienia pozycji związków zawodowych w szkole jak i do jej osłabienia. Jeżeli jednak władze uczelni zdecydują się w ramach przysługującej szkole autonomii osłabić wpływ związków zawodowych to zawsze granicą konstytucyjności i legalności takiej polityki władz uczelni będą prawa związków gwarantowane w konstytucji. Ponadto Trybunał stwierdził, że zarówno wolność nauczania jak i wolność prowadzenia badań naukowych nie mogą stanowić podstawy roszczenia nauczycieli akademickich lub kandydatów na takich nauczycieli o mianowanie w tych szkołach.

Zgodnie z art. 120 prawa o szkolnictwie wyższym okres zatrudnienia na stanowisku asystenta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora oraz okres zatrudnienia na stanowisku adiunkta osoby nieposiadającej stopnia naukowego doktora habilitowanego, a także warunki skracania i przedłużania oraz zawieszania tych okresów określa statut. Trybunał stwierdził, że przepis ten jest zgodny z konstytucją. Zauważył również, że stanowiska asystenta oraz adiunkta ze swej natury są stanowiskami rotacyjnymi, przejściowymi, które prowadzić mają do osiągnięcia samodzielności na poziomie dydaktyki oraz badań naukowych.

Art. 124 pkt 4 oraz art. 129 ust. 1, ust. 6 prawa o szkolnictwie wyższym ograniczają możliwość podejmowania dodatkowego zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej przez nauczycieli akademickich oraz normują sankcje, które mogą zostać zastosowane w razie naruszenia przez pracownika tych ograniczeń. Rektor może rozwiązać za wypowiedzeniem stosunek pracy z mianowanym nauczycielem akademickim w przypadku podjęcia przez niego dodatkowego zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej bez zgody rektora. Trybunał wskazał, że ograniczenia praw i wolności są uzasadnione wolnościami i prawami innych osób, a szczególnie prawem do nauki. To prawo powinno być także interpretowane jako ważny interes publiczny w kontekście ograniczenia wolności prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą był sędzia TK Andrzej Rzepliński.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.