Funkcjonariusze celni - zwolnienie ze służby K 1/04
Dnia 12 października 2004 r. o godz. 12.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności niektórych przepisów znowelizowanej ustawy z dnia 24 lipca 1999 roku o Służbie Celnej z art. 42 ust. 3 w związku z art. 2 i art. 32 Konstytucji, dotyczących przesłanek obligatoryjnego zwolnienia funkcjonariuszy celnych ze służby.
W wyroku z dnia 19 października 2004 r. Trybunał orzekł, że art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 roku o zmianie ustawy Kodeks celny oraz o zmianie ustawy o Służbie Celnej jest zgodny z art. 32 Konstytucji i nie jest niezgodny z art. 42 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji.
Ustawa nowelizacyjna z dnia 23 kwietnia 2003 r. wprowadziła do ustawy z dnia 24 lipca 1999 o Służbie Celnej przepisy, ustanawiające obowiązek zwalniania funkcjonariuszy ze służby w przypadku wniesienia w stosunku do nich aktu oskarżenia lub zastosowania tymczasowego aresztu. Rzecznik Praw Obywatelskich był zdania, że narusza to zasadę domniemania niewinności. Trybunał podkreślił jednak, iż wyrażona w art. 42 ust. 3 Konstytucji zasada domniemania niewinności główną rolę odgrywa w ramach toczącego się procesu karnego. Zasada ta nie może być traktowana tak szeroko, by uniemożliwiała sprawowanie nadzoru nad instytucjami zaufania publicznego. Zdaniem Trybunału dopuszczalność wprowadzenia kwestionowanych przez wnioskodawcę konsekwencji prawnych toczącego się postępowania karnego nie może być analizowana na tle zasady domniemania niewinności. Art. 42 ust. 3 i art. 2 Konstytucji nie są więc adekwatnymi wzorcami kontroli kwestionowanych przepisów.
Funkcjonariusze celni są zaliczani do tzw. służb mundurowych. Problem uczciwości i wiarygodności osób pełniących służbę publiczną jest w Polsce wyjątkowo istotny. Stąd osoby pełniące taką służbę poddane są specyficznym rygorom. Zdaniem TK status prawny celników wyróżnia się na tle innych służb mundurowych, a specyfika ich pracy uzasadnia dopuszczalność wprowadzenia bardziej rygorystycznych wymogów zatrudniania. Działania służby celnej kształtują autorytet państwa, stąd wyjątkowo wysokie wymogi wobec etyki postępowania jej funkcjonariuszy. Kwestionowane zmiany są zatem usprawiedliwione i nie naruszają konstytucyjnej zasady równości obywateli wobec prawa (art. 32 Konstytucji).
Jednocześnie Trybunał dostrzega potrzebę pełnego i zgodnego z konstytucyjnymi standardami rozwiązania problemu skutków stwierdzonej bezzasadności zwolnienia funkcjonariusza ze służby. Zasygnalizowane wątpliwości wskazują na potrzebę stosownej aktywności prawotwórczej ustawodawcy. Uzasadnione wydaje się wprowadzenie regulacji na tyle pojemnej, aby obejmowała ona wszystkie możliwe w praktyce stany faktyczne, jak: uniewinnienie funkcjonariusza, umorzenie postępowania karnego albo uchylenie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Regulacja powinna przewidywać w takich sytuacjach właściwe rozwiązania prawne w zakresie przywrócenia funkcjonariusza celnego do służby.
Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Andrzej Mączyński, a sprawozdawcą był sędzia TK Marian Zdyb.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Prasa: |