Likwidacja ośrodków adopcyjno-opiekuńczych; kryteria tworzenia ośrodków adopcyjnych; wysokość kwoty świadczeń dla rodzin zastępczych. K 12/12
23 kwietnia 2013 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Grupy posłów na Sejm dotyczący likwidacji ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, kryteriów tworzenia ośrodków adopcyjnych, wysokości kwoty świadczeń dla rodzin zastępczych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 244 ust. 4 i art. 245 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z:
- art. 18 konstytucji, w zakresie stworzenia stanu dyskryminacji rodzin chcących skorzystać z procedury adopcyjnej, przez likwidację ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, czego skutkiem są drastyczne utrudnienia w zlecaniu podmiotom dotychczas prowadzącym publiczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze procedur adopcyjnych zmierzających do przysposobienia, powodując tym znaczne zmniejszenie liczby przeprowadzanych adopcji, podczas gdy gwarantuje się w normach konstytucyjnych bezwzględną opiekę i pełną ochronę rodzicielstwa przez Rzeczpospolitą Polską;
- art. 32 ust. 1 i 2 konstytucji, w zakresie pogwałcenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa każdego podmiotu, co wyraża się w obowiązku równego traktowania każdego przez władze publiczne oraz zakazu dyskryminowania m.in. w życiu społecznym z jakichkolwiek przyczyn, poprzez przyjęcie niejednolitych kryteriów tworzenia ośrodków adopcyjnych różnicując dla publicznych ośrodków adopcyjnych limit, potrzebny dla dalszego ich funkcjonowania, na poziomie 10 zakończonych przysposobieniem procedur adopcyjnych w 2010 roku, podczas gdy dla niepublicznych ośrodków adopcyjnych przyjęto limit przeprowadzenia 20 procedur adopcyjnych w 2010 roku, zakończonych przysposobieniem. W efekcie spowodowało to dyskryminację podmiotów dotychczas prowadzących niepubliczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, a przecież zarówno jedne jak i drugie działają dla tożsamych celów i w jednakowych realiach środowiskowych.
2) art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z art. 32 ust 1 i 2 konstytucji, w zakresie naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa każdego podmiotu oraz równego traktowania każdego przez władze publiczne poprzez nieuprawnione zróżnicowanie kwot świadczeń na pokrycie tych samych kosztów utrzymania dziecka dla rodzin zastępczych spokrewnionych w wysokości 660 zł miesięcznie, podczas gdy rodzinom zastępczym niezawodowym, zawodowym i rodzinnym domom dziecka ustawa gwarantuje świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego w nich dziecka w kwocie miesięcznej równej 1000 zł.
Przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej z 9 czerwca 2011 r. zakładają likwidację dotychczas istniejących publicznych i niepublicznych ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Zgodnie z art. 245 ust. 1 powyższej ustawy wprowadzono możliwość zlecenia przez Marszałka Województwa prowadzenia niepublicznego ośrodka adopcyjnego, tylko podmiotom dotychczas prowadzącym ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, w których w 2010 r. przeprowadzono, co najmniej 20 procedur adopcyjnych zakończonych przysposobieniem dziecka.
Kwestionowane art. 244 ust. 4 i art. 245 ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2011 r. powodują dyskryminację rodzin chcących skorzystać z procedury adopcyjnej. Zlikwidowano bowiem ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, powołując nowe byty w postaci ośrodków adopcyjnych. Dokonano tego w taki sposób, że będzie ich być może mniej, co nie gwarantuje konstytucyjnej opieki i pieczy nad rodziną oraz utrudnia procedury adopcyjne.
Wnioskodawcy dopatrują się naruszenia konstytucji w uregulowaniach zawartych w art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Przepis dokonuje nieuprawnionego i niczym nieuzasadnionego zróżnicowania kwot świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka dla spokrewnionych oraz niezawodowych, zawodowych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Określa bowiem kwotę świadczenia dla spokrewnionych rodzin zastępczych w wysokości 660 zł miesięcznie, podczas gdy rodzinom zastępczym niezawodowym, zawodowym i rodzinnym domom dziecka ustawa gwarantuje świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonego w nich dziecka w kwocie 1000 zł miesięcznie.
Rozprawie będzie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą będzie sędzia TK Zbigniew Cieślak.