Zasady skreślania z listy aplikantów adwokackich SK 11/14
27 września 2016 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną P. T. dotyczącą zasad skreślania z listy aplikantów adwokackich.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze w zakresie w jakim umożliwia skreślenie z listy aplikantów wyłącznie na podstawie negatywnego wyniku kolokwium rocznego z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 w związku z art. 65 ust. 1 i art. 70 ust. 1 konstytucji oraz z art. 2 w związku art. 65 ust. 1 i art. 70 ust. 1 konstytucji.
Okręgowa Rada Adwokacka (dalej: O.R.A.) podjęła uchwałę o skreśleniu P. T. z listy aplikantów Izby Adwokackiej. W uzasadnieniu wskazano, że skarżący jest nieprzydatny do zawodu adwokata, gdyż otrzymał negatywną ocenę z kolokwium rocznego w dwóch terminach (zasadniczym i poprawkowym), w pierwszym roku aplikacji adwokackiej. Skarżący złożył odwołanie do Naczelnej Rady Adwokackiej (dalej: N.R.A.). Prezydium N.R.A. podjęło uchwałę utrzymującą w mocy zaskarżoną uchwałę O.R.A. Skarżący złożył odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, który wydał decyzję w całości uchylającą uchwałę Prezydium N.R.A. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu organowi. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Prezydium N.R.A., utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę O.R.A. Skarżący ponownie odwołał się do Ministra Sprawiedliwości, jednak Prezydium N.R.A. utrzymało w mocy swoja uchwałę. Na powyższą decyzję skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który ją oddalił. P. T. zaskarżył powyższy wyrok skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skarga została oddalona.
Zdaniem skarżącego, art. 79 ust. 2 prawa o adwokaturze narusza zasadę określoności i zrozumiałości przepisów prawnych. Prowadzi to do arbitralności ocen organów adwokatury. Zakres ingerencji w sferę konstytucyjnych praw i wolności powinien wynikać z ustawy, a nie być pozostawiony swobodnemu uznaniu organów stosujących prawo.
Skarżący podnosi, że aplikant nie jest podmiotem samodzielnym i wykonuje czynności właściwe dla adwokatów jedynie w ograniczonym zakresie, a zatem nie wchodzi w bezpośrednie relacje z klientem. Nie świadczy na jego rzecz usług prawniczych, lecz wykonuje jedynie czynności zlecone przez patrona, który jest gwarantem prawidłowego działania aplikanta. Ochronę interesów klientów stanowi obligatoryjne ubezpieczenie adwokatów od odpowiedzialności cywilnej, związanej z wykonywaniem zawodu. Skarżący zwraca również uwagę, że adwokaci i aplikanci podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, która pozwala eliminować z zawodu osoby wykonujące go w sposób nienależyty. Tym samym, zdaniem skarżącego, instytucja skreślenia z listy aplikantów nie spełnia kryterium przydatności, w kontekście zapewnienia ochrony podmiotom korzystającym z usług adwokatów, skoro interes klientów jest dostatecznie zabezpieczony gwarancjami jakości wykonywania zawodu odnoszącymi się do adwokatów. Regulacja prawna umożliwiająca skreślenie aplikanta z listy aplikantów nie jest niezbędna, gdyż zakładany cel, jakim jest ochrona klientów, można osiągnąć w mniej drastyczny sposób, poprzez nieupoważnianie aplikanta do zastępstwa procesowego lub też zawieszenie w prawach aplikanta na podstawie orzeczenia dyscyplinarnego.
W ocenie skarżącego kwestionowany przepis narusza również zasadę proporcjonalności i w sposób całkowicie pozbawiony uzasadnienia ingeruje w tak ważne dobra jednostki jak wolność wykonywania zawodu i wolność nauki.
Przewodniczącym składu orzekającego będzie prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Marek Zubik.