Wstępny wniosek o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu K 8/24
15 maja 2024 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek Grupy posłów na Sejm dotyczący wstępnego wniosku o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) art. 7 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (dalej jako „ustawa o Trybunale Stanu”) w zakresie, w jakim dotyczy wstępnego wniosku o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
- z art 227 ust. 1 w związku z ust. 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP;
2) art. 8 ustawy o Trybunale Stanu w zakresie, w jakim dotyczy Prezesa Narodowego Banku Polskiego
- z art. 227 ust. 1 w związku z ust. 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP;
3) art. 9d ust. 1 ustawy o Trybunale Stanu w zakresie, w jakim dotyczy obowiązkowego stawiennictwa Prezesa Narodowego Banku Polskiego przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej
- z art. 227 ust. 1 w związku z ust. 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP;
4) art. 9g ust. 2 ustawy o Trybunale Stanu w zakresie, w jakim dotyczy uchwalania przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej sprawozdania o pociągnięciu Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
- z art. 227 ust. 1 w związku z ust 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP;
5) art. 127 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (dalej jako „Regulamin Sejmu”) w zakresie, w jakim dotyczy wstępnego wniosku o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
- z art. 227 ust. 1 w związku z ust. 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP.
Podnoszony przez Wnioskodawców problem konstytucyjny dotyczy powierzenia przygotowania aktu oskarżenia Prezesa NBP przed Trybunałem Stanu Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu, czyli organowi politycznemu.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności wszystkich kwestionowanych przepisów Wnioskodawcy podnoszą, że wykładnia celowościowa i funkcjonalna art. 227 ust. 1 w zw. z ust. 2 w zw. z ust. 3 Konstytucji RP, wskazuje, że jednym z aspektów poszanowania zasady niezależności NBP i ochrony statusu Prezesa NBP jest wysoki standard zabezpieczeń przed ingerencją ze strony innych władz i organów, którego konkretyzacja następuje w drodze ustawodawstwa zwykłego. Nie jest zatem dopuszczalna, w ocenie Wnioskodawców, sytuacja, gdy na skutek zabiegów prawodawcy jedna z władz, a ściślej organ władzy ustawodawczej lub wykonawczej, miałby odgrywać kluczową rolę w procedurze pociągnięcia Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności konstytucyjnej. Oznaczałoby to, że konkretny organ uzyskuje zbyt duży wpływ na stabilność kadencji Prezesa NBP, co – zdaniem Wnioskodawców – podważa zasadę nieusuwalności Prezesa NBP oraz narusza - choćby potencjalnie - niezależność NBP.
Wnioskodawcy wskazują, że obecnie ukształtowana w ustawie o Trybunale Stanu i regulaminie Sejmu procedura postępowania ze wstępnym wnioskiem o pociągnięcie Prezesa NBP do odpowiedzialności konstytucyjnej po złożeniu wniosku wstępnego daje większości rządowej (parlamentarnej) możliwość faktycznego oddziaływania na funkcjonowanie NBP. Zgodnie z art. 6 ust. 2 i 3 ustawy o Trybunale Stanu podmiotami uprawnionymi są w tym zakresie Prezydent lub grupa 115 posłów oraz sejmowa komisja śledcza. Następnie wstępny wniosek podlega rozpatrzeniu przez Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej, organ polityczny, co może być wykorzystywane do wywierania nacisków na Prezesa NBP przez aktualną większość parlamentarną lub chociażby część koalicji rządzącej. Ryzyka tego nie niweluje okoliczność, że czynności dowodowe Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeprowadza na posiedzeniach zamkniętych.
Wnioskodawcy podkreślają więc, że art 7, art 8, art 9d ust. 1, art 9g ust. 2 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu w zakresie, w jakim dotyczą wstępnego wniosku o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, są niezgodne z art 227 ust 1 w związku z ust 2 w związku z ust 3 Konstytucji RP, jak również art. 127 Regulaminu Sejmu w zakresie, w jakim dotyczy wstępnego wniosku o pociągnięcie Prezesa Narodowego Banku Polskiego do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, jest niezgodny z art 227 ust. 1 w związku z ust. 2 w związku z ust. 3 Konstytucji RP.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: prezes TK Julia Przyłębska - przewodniczący, sędzia TK Krystyna Pawłowicz - sprawozdawca, sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sędzia TK Bartłomiej Sochański, sędzia TK Bogdan Święczkowski.