Nauka religii w publicznych przedszkolach i szkołach U 10/24
27 listopada 2024 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego dotyczący nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 26 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach jest w całości niezgodne z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w związku z art. 92 ust. 1 w związku z art. 25 ust. 3 w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Trybunał umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego uczynił zaskarżone w całości rozporządzenie Ministra Edukacji z 26 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. poz. 1158).
Wnioskodawca podniósł zarzut niedochowania przez Ministra Edukacji konstytucyjnego i ustawowego trybu wymaganego dla wydania tego rozporządzenia oraz niezgodność z zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz zasadą legalizmu.
Wskutek zainicjowania kontroli formalnej jako wzorce kontroli wnioskodawca wskazał następujące przepisy: art. 25 ust. 3 i art. 92 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
Szczegółowe omówienie treści powołanych przez wnioskodawcę wzorców zostanie dokonane przez Trybunał w pisemnych motywach wyroku.
Istota wywiedzionego w niniejszej sprawie wniosku sprowadzała się do zakwestionowana zgodności z Konstytucją i pozostałymi wzorcami kontroli trybu wydania zaskarżonego rozporządzenia i rozstrzygnięcie czy wydanie przez Ministra Edukacji zaskarżonego rozporządzenia odbyło się z naruszeniem art. 25 ust. 3 Konstytucji oraz delegacji ustawowej zawartej w art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, który zobowiązuje Ministra Edukacji do działania w porozumieniu z władzami kościołów i innych związków wyznaniowych.
Przeprowadzona w niniejszej sprawie przez Trybunał analiza doprowadziła do uznania, że rozporządzenie Ministra Edukacji z 26 marca 2024 r. jest w całości niezgodne z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w związku z art. 92 ust. 1 w związku z art. 25 ust. 3 w związku z art. 2 i art. 7 Konstytucji. Tryb wydania kontrolowanego rozporządzenia stanowi bowiem naruszenie art. 25 ust. 3 Konstytucji, tj. zasadę konsensualnego sposobu regulowania relacji między państwem a kościołami. Naruszono też upoważnienie zawarte w art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, gdyż Minister Edukacji wydał rozporządzenie jednostronnie, ignorując stanowiska przedstawicieli Kościoła Katolickiego i innych kościołów oraz związków wyznaniowych. Minister Edukacji nie spełnił wymogu działania „w porozumieniu”, utożsamiając je wyłącznie z koniecznością poinformowania o projekcie rozporządzenia.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli przedmiot kontroli jest niezgodny przynajmniej z jednym wzorcem kontroli, orzekanie co do zgodności z pozostałymi wzorcami jest zbędne (zob. np. wyroki z: 22 czerwca 2022 r., sygn. SK 3/20, OTK ZU A/2022, poz. 46; 11 maja 2023 r., sygn. P 12/18, OTK ZU A/2023, poz. 46).
Skutkiem wyroku Trybunału w omawianej sprawie jest utrata mocy obowiązującej kwestionowanego rozporządzenia w całości.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, zmienione kontrolowanym rozporządzeniem, odzyskuje wcześniejsze brzmienie.
Trybunał raz jeszcze wskazuje, że zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: prezes TK Julia Przyłębska - przewodniczący, sędzia TK Krystyna Pawłowicz - sprawozdawca, sędzia TK Bogdan Święczkowski.