Nauka religii w publicznych przedszkolach i szkołach U 11/24
22 maja 2025 r. o godz. 11:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek grupy posłów na Sejm dotyczący nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności:
1) § 1 pkt 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 22 marca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych w zakresie w jakim przepisy te nie uwzględniają oceny klasyfikacyjnej uzyskanej z religii w średniej ocen ucznia i w tym zakresie zostały wydane bez uzgodnienia i porozumienia z władzami Kościoła Katolickiego (Konferencją Episkopatu Polski),
- z art. 25 ust. З і 4 Konstytucji RP w związku z art. 12 ust. 1 і 2 oraz z art. 27 Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. oraz z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
2) Rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 26 lipca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach w zakresie w jakim zostało wydane bez uzgodnienia i porozumienia z władzami Kościoła Katolickiego (Konferencją Episkopatu Polski),
- z art. 25 ust. 3 i 4 Konstytucji RP w związku z art. 12 ust. 1 i 2 oraz z art. 27 Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. oraz z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.
3) §1 Rozporządzenia Ministra Edukacji z dnia 26 lipca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach w zakresie w jakim uzależnia organizację lekcji religii od zgłoszenia się nie mniej niż siedmiu wychowanków oddziału albo uczniów oddziału lub klasy oraz umożliwia organizowanie lekcji religii w grupach między oddziałowych lub międzyklasowych dzieci w różnym wieku,
- z art. 48 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 53 ust. 3 i 4 Konstytucji RP oraz z art. 12 ust. 1 i 2 Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r.
Grupa posłów na Sejm (dalej: Wnioskodawcy) wskazuje, że rozporządzeniami z dnia 22 marca 2024 r. oraz z dnia 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji Narodowej radykalnie zmienił zasady organizacji lekcji religii w szkołach, w szczególności zlikwidował możliwość wliczania oceny końcowej z religii do średniej ocen. Decyzja ta ma bezpośredni wpływ na postrzeganie znaczenia lekcji religii przez dzieci i młodzież. Nie uznawanie oceny z tego przedmiotu, jako na tyle ważnej, by wpływała na średnią ocen ucznia powoduje, zdaniem Wnioskodawców, że uczniowie zniechęcają się do uczestniczenia w tych zajęciach. Wnioskodawcy podkreślają, że lekcja religii to nie tylko informacje na temat wiary, Pisma Świętego, w tym Ewangelii, ale podstawowe informacje na temat systemu wartości. Bez tej wiedzy odróżnianie dobra od zła i dokonywanie właściwych wyborów także w podstawowych dziedzinach życia staje się jako zdecydowanie trudniejsze. Dlatego decyzja zawarta w rozporządzeniu Ministra Edukacji bezpośrednio wpływa na prawa rodziców, zwłaszcza prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, gwarantowane zarówno w ustawie zasadniczej, jak i w konkordacie. Zmiany w rozporządzeniach są, w ocenie Wnioskodawców. niezgodne z art. 25 ust. 3 i 4 Konstytucji RP w związku z art. 12 ust. 1 i 2 oraz z art. 27 Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r..
Rozporządzeniem z dnia 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji w ocenie Wnioskodawców nie tylko uzależnia możliwość organizacji lekcji religii w szkole od zgłoszenia się nie mniej niż 7 uczniów w klasie, ale także daje możliwość organizacji tych lekcji w każdym czasie w grupach międzyklasowych i z udziałem dzieci i młodzieży w różnym wieku. W ten sposób Minister Edukacji bezpośrednio zaingerował w materię zarezerwowaną konstytucyjnie i konkordatowo wyłącznie dla władzy kościelnej, tj. organizowanie lekcji religii „zgodnie z wolą zainteresowanych" oraz opracowanie programu nauczania i w ślad za tym podręczników dla poszczególnych roczników i klas. Zgrupowanie dzieci z różnych roczników w jednej grupie i w jednym czasie uniemożliwia, zdaniem Wnioskodawców, właściwe nauczanie religii zgodnie z programem, a przez to ogranicza także konstytucyjne prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami i stosownie do stopnia rozwoju (wieku) dziecka, co jest sprzeczne z art. 25 ust. 3 i 4 Konstytucji RP w związku z art. 12 ust. 1 i 2 oraz z art. 27 Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. oraz z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a także z art. 48 ust. 1 w związku z art. 53 ust. 3 i 4 Konstytucji RP.
W ocenie Wnioskodawców obydwa rozporządzenia Ministra Edukacji zostały wydane bez uzgodnienia i porozumienia z władzą kościelną. Za uzgodnienie i porozumienie nie może być, zdaniem Wnioskodawców, uznane podanie do publicznej wiadomości informacji o konsultacjach odbywających się w ministerstwie i wyrażenie opinii przez stronę kościelną, zwłaszcza że opinia ta była jednoznacznie negatywna. Uzgodnienie i porozumienie oznacza konieczność wyrażenia jednoznacznej zgody na dokonywane zmiany. Takiej zgody żadna władza kościelna w przedmiotowej materii nie wydawała.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Jarosław Wyrembak - przewodniczący, prezes TK Bogdan Święczkowski - sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz.