Określenie ustalenia podstawy wynagrodzenia zasadniczego sędziego na rok 2023 K 1/23
8 listopada 2023 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał sprawę połączonych wniosków Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Krajowej Rady Sądownictwa dotyczących zasad ustalania podstawy wynagrodzenia sędziowskiego w 2023 roku.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1. Art. 8 oraz art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022 r., poz. 2666), jest niezgodny z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Art. 7 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022 r. poz. 2666) jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Sprawa dotyczyła art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (ustawy okołobudżetowej na 2023 r.) We wskazanych przepisach wprowadzono odstępstwo od zasad kształtowania podstawy wynagrodzeń sędziowskich. Zrezygnowano z uregulowanego w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów Trybunału Konstytucyjnego odwołania się do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego i ustalono, że w 2023 r. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów sądów powszechnych (odpowiednio wojewódzkich sądów administracyjnych i sądów wojskowych), sędziów Sądu Najwyższego (odpowiednio Naczelnego Sądu Administracyjnego) oraz Trybunału Konstytucyjnego stanowi kwota w wysokości 5444,42 zł. Odstępstwa od ogólnego sposobu obliczania wynagrodzenia sędziów zostały wprowadzone również w 2021 r. i 2022 r. W 2021 r. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego stanowiło przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale nie 2020 r., lecz 2019 r. W 2022 r. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego stanowiło przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale nie 2021 lecz 2020 r. powiększone o 26 zł.
Kwestia wynagrodzenia sędziów oraz jego znaczenie z perspektywy konstytucyjnej zostały szczegółowo omówione przez Trybunał w wyroku z 12 grudnia 2012 r. o sygn. K 1/12. Trybunał w tamtym wyroku sformułował nieprzekraczalne „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków. Zasady wynagradzania sędziów muszą spełniać łącznie wszystkie warunki brzegowe, by stwierdzić o ich konstytucyjności. Zgodnie z jednym z warunków, wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość. Trybunał uznał, że ten warunek nie został spełniony. Rozwiązania unormowane w art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, ale także nie są nawet spójne co do poziomu wzrostu oraz charakteru podstawy z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r. W ustawie okołobudżetowej na 2023 r. zrezygnowano bowiem w ogóle z nawiązania do poziomu przeciętnego wynagrodzenia, a podstawa została ustalona kwotowo. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Bartłomiej Sochański - przewodniczący, sędzia TK Rafał Wojciechowski - sprawozdawca, sędzia TK Stanisław Piotrowicz, sędzia TK Piotr Pszczółkowski, sędzia TK Michał Warciński.