Komunikat po Drukuj

Wysokość opłat egzekucyjnych. K 1/11

Miarkowanie przez sąd wysokości opłat egzekucyjnych jest zgodne z konstytucją.

29 stycznia 2013 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Krajowej Rady Komorniczej dotyczący dopuszczalności miarkowania przez sąd wysokości opłat egzekucyjnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: 
1. Art. 49 ust. 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji w związku z art. 767⁴ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 78 konstytucji.
2. Art. 49 ust. 10 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 21 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny kontrolował dwa przepisy ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (dalej: u.k.s.e.) dotyczące miarkowania wysokości opłaty egzekucyjnej przez sąd.

Art. 49 ust. 9 u.k.s.e. stanowi, że do wniosku o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej stosuje się odpowiednio przepisy o skardze na czynności komornika. Wnioskodawca twierdził, że przepis ten pozbawia komornika możliwości wysłuchania przez sąd co do przesłanek przemawiających przeciwko obniżeniu opłaty egzekucyjnej. TK uznał, że nie przesądza to o niekonstytucyjności art. 49 ust. 9 u.k.s.e. Komornik w toku postępowania o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej ma możliwości przedstawienia sądowi swojego stanowiska. Sąd przesyła mu odpis wniosku o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej, zaś komornik ma obowiązek sporządzenia pisemnego uzasadnienia wysokości pobranej opłaty egzekucyjnej. To umożliwia mu odniesienie się na piśmie do kwestii obniżenia tej opłaty. Sąd może również wysłuchać komornika na wyznaczonej w tym celu rozprawie lub posiedzeniu albo zażądać od niego dodatkowych informacji na piśmie. Te możliwości przedstawienia przez komornika stanowiska wydają się wystarczające, zwłaszcza, że komornik nie jest stroną postępowania w przedmiocie obniżenia wysokości opłaty egzekucyjnej.

Kolejnym zarzutem formułowanym pod adresem art. 49 ust. 9 u.k.s.e. był brak możliwości zaskarżenia przez komornika postanowienia sądu obniżającego wysokość opłaty egzekucyjnej. Brak zażalenia w tym przedmiocie jest uzasadniony zarówno statusem komornika, który jest organem władzy publicznej, jak i statusem opłaty egzekucyjnej, która jest świadczeniem publicznoprawnym. W postępowaniu zmierzającym do ustalenia wysokości opłaty egzekucyjnej komornik nie może równocześnie występować jako organ władzy publicznej, który pierwotnie wysokość tej opłaty ustalił i jako podmiot praw konstytucyjnych, któremu przysługiwałoby roszczenie utrzymania wysokości opłaty egzekucyjnej na poziomie przez siebie określonym. Brak możliwości zaskarżenia przez komornika postanowienie sądu obniżającego wysokość opłaty egzekucyjnej jest zatem konsekwencją faktu, że komornik w tej sprawie występuje w charakterze organu władzy publicznej, zaś sąd występuje w charakterze organu kontrolującego jego działalność.

Następny kwestionowany przepis, art. 49 ust. 10 ustawy, stanowi, że po rozpoznaniu wniosku o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej sąd może, uwzględniając w szczególności nakład pracy komornika lub sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów, dokonać takiego obniżenia. Wnioskodawca zarzucał, że regulacja ta narusza art. 45 ust. 1, art. 21 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 konstytucji. Wszystkie te zarzuty Trybunał uznał za bezzasadne.

Niewłaściwe ukształtowanie procedury sądowej z naruszeniem art. 45 ust. 1 konstytucji miałoby - zdaniem wnioskodawcy - polegać na tym, że dłużnik może w dowolnym momencie składać wniosek o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej, w rezultacie czego może ona nie odpowiadać rzeczywistemu nakładowi pracy komornika w toku całego postępowania egzekucyjnego. TK uznał, że miarkowanie wysokości opłaty egzekucyjnej należy do niezależnych sądów, które mają obowiązek dokonania ustaleń co do stanu faktycznego i prawnego w sposób zgodny z rzeczywistością. Bez względu na to, na jakim etapie postępowania zostanie złożony wniosek o obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej sąd zobowiązany jest do jego rozpatrzenia z uwzględnieniem wszelkich możliwych okoliczności. Powierzenie sądowi kompetencji w zakresie kontroli wysokości opłaty egzekucyjnej należy postrzegać jako swoistą rękojmię sprawiedliwości proceduralnej.

Niezgodność art. 49 ust. 10 ustawy z zasadą państwa prawnego wnioskodawca upatrywał w tym, że badając zasadność obniżenia wysokości opłaty egzekucyjnej sąd nie ma możliwości rozważenia wszystkich okoliczności wiążących się choćby z funkcjami opłaty egzekucyjnej. I ten zarzut TK uznał za bezzasadny. Sąd jest zobowiązany do rozpoznania wniosku z uwzględnieniem wszelkich możliwych okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Okoliczności wymienione w tym przepisie, które sąd powinien wziąć pod uwagę, mają jedynie charakter przykładowy.

Trybunał nie stwierdził również naruszenia art. 21 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. Nawet bowiem wówczas, gdy opłata egzekucyjna zostanie obniżona z uwagi na sytuację majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów, nadal będzie ona przysługiwała komornikowi. Przepisy nie przewidują bowiem możliwości całkowitego anulowania opłaty egzekucyjnej przez sąd. Co więcej, komornik ma prawo do zwrotu wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji, niezależnie od tego czy nastąpi obniżenie opłaty egzekucyjnej. Skoro zatem komornikowi zawsze przysługuje zarówno opłata egzekucyjna (ewentualnie obniżona) oraz zwrot wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji, to nie można powiedzieć, że przerzucono na niego koszty działalności egzekucyjnej, zobowiązując go do ich ponoszenia z własnego majątku.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Zubik, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.