Sporządzenie uzasadnienia postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym, na które nie przysługuje środek zaskarżenia. SK 14/11
Brak obowiązku sporządzenia przez sąd uzasadnienia postanowienia rozstrzygającego skargę na czynności komornika, na które nie przysługuje zażalenie, jest zgodny z konstytucją.
22 października 2013 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone skargi konstytucyjne A.N. i W.M. dotyczące braku obowiązku sporządzenia przez sąd uzasadnienia postanowienia rozstrzygającego skargę na czynności komornika, na które nie przysługuje zażalenie.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 357 § 2 zdanie drugie w związku z art. 13 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, w zakresie, w jakim nie przewiduje obowiązku sporządzenia przez sąd uzasadnienia postanowienia rozstrzygającego skargę na czynności komornika, na które nie przysługuje zażalenie, jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Brak obowiązku uzasadnienia przez sąd postanowienia rozstrzygającego skargę na czynności komornika, które nie podlega zaskarżeniu, jest fragmentem szerszej konstrukcji prawnej przewidzianej w art. 357 § 2 k.p.c. W rozpoznawanej sprawie Trybunał Konstytucyjny nie znalazł wystarczających powodów, aby tę konstrukcję osłabić, przez wprowadzenie wyjątku w odniesieniu do postanowień wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym.
Oceniając zgodność z konstytucją kwestionowanych przepisów w kontekście prawa do sądu i zasady proporcjonalności Trybunał zestawił prawo do informacji o motywach orzeczenia w przedmiotowej sprawie z gwarancją sprawności i szybkości postępowania egzekucyjnego.
Trybunał wskazał, że uzasadnienie orzeczenia sądowego pełni różne funkcje, które jednak zależą od instancji, w której toczy się postępowanie, przedmiotu orzeczenia i formy uzasadnienia (ustne lub pisemne). W przypadku rozpoznawania przez sąd rejonowy sprawy zainicjowanej skargą na czynności komornika i wydania postanowienia, które nie podlega zaskarżeniu, główną rolę odgrywa funkcja informacyjna uzasadnienia w stosunku do strony postępowania.
Trybunał zwrócił uwagę, że w postępowaniu egzekucyjnym sąd nie rozstrzyga sporu między stronami, lecz dąży do zapewnienia skuteczności już wydanemu rozstrzygnięciu. Dlatego też szczególnego znaczenia nabierają postulaty efektywności i szybkości egzekucji, zwłaszcza gdy wierzyciel uzyskał tytuł egzekucyjny często po długotrwałym i kosztownym procesie. Prawo do sądu obejmuje również postulat rozsądnych ram czasowych egzekucji prawomocnych wyroków, które nie mogą pozostać niewykonywane.
Trybunał wskazał, że skarga na czynności komornika ma bardzo szeroki zakres zastosowania. W jednej sprawie egzekucyjnej strony mogą potencjalnie wnieść niedającą się z góry określić liczbę skarg na czynności komornika. Ustawodawca, pragnąc zadośćuczynić postulatowi szybkości postępowania wyznaczył sądowi orzekającemu tygodniowy termin na rozpoznanie skarg. Jednak uwzględniając wymagania proceduralne wskazane w art. 767 § 4 k.p.c. termin ten jest krótszy i wynosi w praktyce trzy dni. Biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności, a także uwzględniając inne obowiązki orzecznicze sądu, należy stwierdzić, że konieczność sporządzenia pisemnego uzasadnienia każdego postanowienia rozstrzygającego skargę na czynności komornika, na które nie przysługuje zażalenie, powodowałaby nadmierne obciążenie dla sądu i wpływałoby na przedłużenie postępowania egzekucyjnego.
Trybunał stwierdził, że brak obowiązku sądu sporządzenia uzasadnienia postanowienia po rozpoznaniu skargi na czynności komornika może znaleźć usprawiedliwienie w ochronie praw i wolności innych osób żądających szybkiego i efektywnego zakończenia postępowania egzekucyjnego, a także porządku publicznego - sprawności funkcjonowania sądownictwa i wykonywania prawomocnych orzeczeń. W konsekwencji, obowiązek sporządzenia przez sąd uzasadnienia postanowienia w sprawie incydentalnej, mający jedynie funkcję informacyjną, wprowadzałby dysproporcję pomiędzy korzyściami wynikającymi z zadośćuczynienia tej funkcji, a utrudnieniami w realizacji innych wartości podlegających ochronie konstytucyjnej.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawcą był wiceprezes TK Stanisław Biernat.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.