Komunikat po Drukuj

Brak możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu wydanego w pierwszej instancji K 17/07

Brak możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu zasądzającego od komornika konkretną sumę pieniężną jest zgodny z konstytucją.

14 października 2010 r. o godz. 9.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Krajowej Rady Komorniczej dotyczący braku możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu wydanego w pierwszej instancji.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest zgodny z art. 78 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 176 ust. 1 konstytucji.

Kwestionowany przepis został zmodyfikowany 1 maja 2009 r. w wyniku nowelizacji ustawy.  Zarówno przed modyfikacją, jak i po modyfikacji nie przewiduje możliwości zaskarżenia orzeczenia sądu zasądzającego od komornika konkretną sumę pieniężną. Trybunał Konstytucyjny poddał ocenie art. 12 ust. 4 w wersji obecnie obowiązującej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Krajowa Rada Komornicza jest organem samorządu komorniczego, powołanym do reprezentacji komorników. Ma zatem cechy, które pozwalają uznać go za ogólnokrajową władzę organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 konstytucji, który przyznaje ogólnokrajowym organom związków zawodowych oraz ogólnokrajowym władzom organizacji pracodawców i organizacji zawodowych uprawnienie do złożenia wniosku o abstrakcyjną kontrolę konstytucyjności aktu normatywnego dotyczącego spraw objętych ich zakresem działania. Zaskarżony akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy, co stanowi przesłankę jego legitymacji.

Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, a to oznacza szczególną prawnokarną ochronę (art. 222 § 1 i nast. k.k.), ale jednocześnie szczególną odpowiedzialność komornika (art. 231 k.k.). Na status prawny komornika jako funkcjonariusza publicznego realizującego określone zadania państwa nie wpływa to, że obecnie wykonuje czynności na własny rachunek, nie będąc pracownikiem sądu. W świetle ustawy o komornikach i orzecznictwa redukcja wielowymiarowej sytuacji prawnej komornika wyłącznie do statusu obywatela prowadzącego działalność gospodarczą byłaby nieuprawnionym uproszczeniem.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że  w postępowaniu w sprawie skargi na przewlekłość, również w zakresie dotyczącym komornika, nie może mieć zastosowania zasada dwuinstancyjności. Przed sądem rozpoznającym skargę na przewlekłość nie rozpoczyna się bowiem nowe samodzielne postępowanie. Jego przedmiot ma charakter pochodny w stosunku do sprawy głównej. Trybunał Konstytucyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego, że przedmiot skargi na przewlekłość postępowania "nie korzysta z konstytucyjnej gwarancji rozpoznania (...) przez sąd w postępowaniu dwuinstancyjnym".

Zdaniem Trybunału konstytucyjna kwalifikacja konkretnych środków zaskarżenia musi uwzględniać całokształt unormowań determinujących przebieg danego postępowania. Konieczne jest zarówno odniesienie do rodzaju sprawy rozstrzyganej w danym postępowaniu, struktury i charakteru organów podejmujących rozstrzygnięcie, jak i wreszcie konsekwencji oddziaływania innych zasad i norm konstytucyjnych, w szczególności zaś konstytucyjnej zasady prawa do sądu.

Ustawa z 17 czerwca 2004 r. ma na celu zagwarantowanie sprawności postępowania, a zatem urzeczywistnienie interesu publicznego, którego przesłanką są zarówno "bezpieczeństwo i porządek publiczny", jak i "prawa i wolności innych osób", wskazane w art. 31 ust. 3 zdaniu pierwszym konstytucji. Uwzględniając skargę - co stanowi przesłankę zastosowania art. 12 ust. 4 ustawy z 17 czerwca 2004 r. - sąd w myśl art. 12 ust. 2 tej ustawy "stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość". Rozstrzygnięcia tego dokonuje sąd przełożony w składzie trzech sędziów zawodowych. Dopuszczenie przez ustawodawcę możliwości zaskarżenia rozstrzygnięcia w sprawie przyznania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 12 ust. 4 powyższej ustawy, musiałoby prowadzić zarazem do zaskarżenia stwierdzenia przewlekłości, a tym samym pozbawiałoby ustawę jej dyscyplinującego znaczenia. Ustawa ta ma przecież służyć sprawności i szybkości postępowań sądowych, nie może zatem kreować mechanizmu zmniejszającego jej własną skuteczność. Stworzone w ustawie wyłączenie prawa do zaskarżenia znajduje zatem uzasadnienie w szczególnym charakterze postępowania, którego jest częścią.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą był prezes TK Bohdan Zdziennicki.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.