Komunikat po Drukuj

Zasady wynagradzania syndyków przedsiębiorstw państwowych oraz pozostałych syndyków. SK 15/08

Przepisy regulujące wysokość wynagrodzenia syndyków upadłych przedsiębiorstw państwowych są zgodne z konstytucją.

23 kwietnia i 20 października 2009 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał skargę konstytucyjną Tadeusza K. dotyczącą zasady wynagradzania syndyków przedsiębiorstw państwowych oraz pozostałych syndyków.

W wyroku z 20 października 2009 r. Trybunał orzekł, że:

- art. 123 § 51 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe w zakresie dotyczącym syndyków, jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji;

- art. 2 pkt 6, art. 5 ust. 1 i art. 8 pkt 7 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi w zakresie dotyczącym syndyków, są zgodne z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku

Na mocy zaskarżonych przepisów sądy ustalają wysokość wynagrodzenia syndyków upadłych przedsiębiorstw państwowych, w przypadku gdy upadłość tych przedsiębiorstw została ogłoszona przed 1 października 2003 r.

Zdaniem skarżącego przepisy różnicujące wysokość wynagrodzenia syndyka w zależności od tego, czy postępowanie upadłościowe dotyczy przedsiębiorstwa państwowego czy przedsiębiorstwa prywatnego są niezgodne z zasadą równej dla wszystkich ochrony prawnej praw majątkowych (art. 64 ust. 2 konstytucji) w związku z zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 konstytucji).

Trybunał stwierdził, że tryb oraz wysokość wynagrodzenia syndyków były przedmiotem licznych regulacji ustawowych (ostatnia zmiana w ustawie z 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka). Świadczy to o tym, że ustawodawca intensywnie poszukiwał i dalej poszukuje, w ramach przysługującego mu konstytucyjnie marginesu swobody, modelu racjonalnego wynagradzania syndyków, biorąc pod uwagę cele postępowania upadłościowego oraz względy społeczne. Jednym z przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań było powiązanie w 2000 r. systemu wynagradzania syndyków masy określonych publicznych jednostek organizacyjnych z wynagrodzeniem osób sprawujących funkcje w podmiotach publicznego sektora gospodarczego.

Trybunał podzielił wyrażone jeszcze w 1937 r. stanowisko Sądu Najwyższego, że "określenie wysokości wynagrodzenia syndyka masy upadłości przez sąd powinno być uzależnione od włożonej przez niego pracy i jej wyników, liczyć się nadto powinno ze stanem majątku upadłego; nie jest dopuszczalne uzależnienie dodatkowego wynagrodzenia syndyka od faktu uzyskania przez masę pewnych funduszów już po pokryciu kosztów masy wraz z wynagrodzeniem syndyków".

Zdaniem Trybunału zasady wynagradzania syndyków upadłych przedsiębiorstw państwowych, wprowadzone ustawą z 3 marca 2000 r., pozostawały w racjonalnym związku z celem i treścią tej regulacji. Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że celem ustawy z 3 marca 2000 r. było ograniczenie możliwości ustalania wysokich wynagrodzeń w sferze publicznego sektora gospodarczego w oderwaniu od efektów ekonomicznych, co w ocenie ustawodawcy prowadziło do społecznie niesprawiedliwych skutków. W takim zakresie ustawodawca działał w ramach swojego marginesu swobody w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa.

Trybunał Konstytucyjny podzielił pogląd wyrażony w wyroku TK z 7 maja 2001 r., że szczególny status sektora publicznego w działalności gospodarczej nie wyklucza nałożenia w tym zakresie szczególnych warunków lub ograniczeń. Jego funkcjonowanie opiera się bowiem - konstytucyjnie rzecz ujmując - także na przepisach rozdziału X konstytucji, który reguluje nie tylko problematykę budżetową, ale upoważnia ustawodawcę do uregulowania sposobu zarządzania majątkiem Skarbu Państwa (art. 218 konstytucji) oraz zasad i trybu nabywania, zbywania, obciążania nieruchomości, udziałów lub akcji oraz emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub inne państwowe osoby prawne (art. 216 ust. 2).

Trybunał podkreślił, że na gruncie prawa upadłościowego z 1934 r. zezwolenie na prowadzenie przedsiębiorstwa państwowego dłużej niż w ciągu trzech miesięcy od daty ogłoszenia upadłości wymagało od sądu przed wydaniem postanowienia wysłuchania wniosków rady pracowniczej, organu założycielskiego i organu uprawnionego do reprezentowania Skarbu Państwa. Brak określenia w prawie upadłościowym z 1934 r. sposobu prowadzenia upadłego przedsiębiorstwa państwowego przez syndyka pozwala, zdaniem Trybunału przyjąć, że w tym zakresie miał on w wykonywaniu swoich obowiązków postępować w sposób analogiczny, jak osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi w publicznym sektorze gospodarczym, wymienionymi w ustawie z 3 marca 2000 r. W tym kontekście należy postrzegać zaskarżone przepisy. Nie bez znaczenia dla oceny konstytucyjności zaskarżonych przepisów jest również fakt, że ustawodawca wprowadził w latach 90. do prawa upadłościowego z 1934 r. dziewiętnaście regulacji szczegółowo odnoszących się do postępowania upadłościowego w przypadku upadłości przedsiębiorstw państwowych. Trybunał stwierdził, że w ramach marginesu swobody ustawodawczej ustawodawca mógł regulować postępowanie upadłościowe w przypadku upadłości przedsiębiorstw państwowych odmiennie niż w przypadku upadłości innych podmiotów. Należy zauważyć, że w obowiązującym obecnie prawie upadłościowym i naprawczym z 2003 r. znajdują się także szczegółowe regulacje w przypadku upadłości przedsiębiorstw państwowych.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Mazurkiewicz, a sprawozdawcą był sędzia TK Andrzej Rzepliński.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.