Komunikat po Drukuj

Postępowanie sądowe w sprawach wyborczych; dopuszczalność wznowienia postępowania. K 7/09

Kwestionowane przepisy w zakresie w jakim wyłączają dopuszczalność wznowienia postępowania sądowego w sprawach wyborczych są niezgodne z konstytucją.

21 lipca 2009 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący wyłączenia dopuszczalności wznowienia postępowania sądowego w sprawach wyborczych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
- art. 91 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 konstytucji. 
- art. 74 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego w zakresie, w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 konstytucji.
- art. 80 ust. 2 zdanie piąte ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 konstytucji.

Zaskarżone przepisy wykluczają możliwość wznowienia postępowania prowadzonego w celu ochrony przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji w trakcie kampanii wyborczej. Jednocześnie dostępne środki prawne nie zapewniają odpowiedniej ochrony praw wszystkim uczestników postępowania. Wprowadzone ograniczenia w zakresie wznowienia postępowania mogą prowadzić do sytuacji, w której orzeczenie oparte na błędnych ustaleniach faktycznych wywołują skutki prawne. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wprowadzone przez kwestionowane przepisy ograniczenie w zakresie wzruszenia prawomocnych orzeczeń nie znajduje uzasadnienia w wartościach konstytucyjnych znajdujących się u podstaw postępowań. Wznowienie postępowania ma charakter wyjątkowy, a z uwagi na szczególny charakter będzie z reguły toczyć się już po wyborach. Możliwość wznowienia postępowania nie będzie zatem niweczyć celów postępowania prowadzonego w kampanii wyborczej. Nie będzie także naruszać zasady stabilności prawomocnych orzeczeń sądowych.

Konstytucyjne prawo do sądu stwarza możliwość wzruszenia orzeczenia wydanego na podstawie przepisów prawa wyborczego przewidujących szczególny tryb ochrony przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji w trakcie kampanii wyborczej. Wyłączenie możliwości wzruszenia wcześniej wydanego orzeczenia narusza konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy w sprawiedliwym postępowaniu.

Trybunał orzekł niekonstytucyjność przepisów w zakresie określonym we wniosku, biorąc pod uwagę miedzy innymi fakt, że takie orzeczenie otworzy drogę do zastosowania istniejącej instytucji wznowienia postępowania przewidzianej w kodeksie postępowania cywilnego bez konieczności wprowadzenia dodatkowych zmian prawodawczych. Trybunał podkreślił, że ustawodawca może zawsze wprowadzić szczególne rozwiązania do prawodawstwa wyborczego pod warunkiem poszanowania standardów konstytucyjnych składających się na treść prawa do sądu.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Mirosław Wyrzykowski, a sprawozdawcą był wiceprezes TK Janusz Niemcewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.