Zasady przedłużania aresztu tymczasowego SK 46/07
Zasady przedłużania aresztu tymczasowego są zgodne z konstytucją.
6 października 2009 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Józefa J. dotyczącą zasad przedłużania aresztu tymczasowego.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 263 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego, w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, w zakresie, w jakim przyznaje sądowi apelacyjnemu prawo do przedłużania stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania ponad granice określone w art. 263 § 2 i 3 kodeksu postępowania karnego, przy zaistnieniu przesłanek: wykonywania czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowego przewlekania postępowania przez oskarżonego, jest zgodny z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że choć kwestionowany przepis w kontrolowanej postaci nie obowiązuje, to rozpoznanie skargi było zasadne, gdyż istniała konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżącego.
Trybunał zwrócił uwagę, że przy nowelizacji przepisu ustawodawca stanowiąc przesłanki przedłużenia tymczasowego aresztowania dokonał zaostrzenia wymogów stawianych w tym zakresie sądowi. Na sądzie ciąży obowiązek wykazania przyczyn przedłużenia tymczasowego aresztowania, przed uzyskaniem zgody na taką formę zabezpieczenia w toczącym się procesie. W szczególności sąd decydując o kolejnym przedłużeniu tymczasowego aresztowania nie powinien tolerować bezczynności procesowej organu odpowiedzialnego za konkretny etap postępowania karnego. W sytuacji, gdy postępowanie prowadzone jest przez sąd bez przewlekłości, a konieczność utrzymywania tymczasowego aresztowania jest uzasadniona realną, bo potwierdzoną wcześniej konkretnym faktem ucieczki oskarżonego - co miało miejsce w przypadku skarżącego - lub realnym zagrożeniem ucieczką, nie zachodzi naruszenie zasady proporcjonalności ograniczenia prawa do wolności osobistej.
Zdaniem Trybunału w sytuacji, kiedy do wydłużenia toku postępowania sądowego dochodzi z przyczyn leżących po stronie sprawcy, w związku z wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju (ma to charakter obiektywny przy obecnej strukturze procesu karnego) nie ma faktycznej możności bezwzględnego określenia maksymalnej granicy okresu tymczasowego aresztowania. Właściwą metodą przeciwdziałającą nadmiernemu wydłużeniu czasu trwania tymczasowego aresztowania może być wzmożona kontrola toku postępowania przed sądem pierwszej instancji sprawowana przez właściwy sąd apelacyjny przy rozpoznawaniu wniosku o przedłużenie stosowania tego środka zapobiegawczego na podstawie kwestionowanego przepisu.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Mirosław Granat, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Mazurkiewicz.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.