Komunikat po Drukuj

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad innym niż dziecko, pełnoletnim niepełnosprawnym członkiem rodziny P 41/07

Brak możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przez rodzinę zastępczą, na której jednocześnie ciąży obowiązek alimentacyjny narusza konstytucyjną zasadę równości i jest niezgodna ze konstytucyjnymi standardami ochrony rodziny.

22 lipca 2008 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku dotyczące prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: 
- art. 17 ust. 1 i ust. 5 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobie, która rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki, o jakiej mowa w art. 17 ust. 1 tej ustawy, nad innym niż jej dziecko, niepełnosprawnym, niepełnoletnim członkiem rodziny, dla którego stanowi rodzinę zastępczą spokrewnioną i wobec którego osobę tę obciąża obowiązek alimentacyjny, jest niezgodny z art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 20 i art. 23 Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. 
- art. 58 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po dniu 31 sierpnia 2005 r. osobie ustanowionej rodziną zastępczą spokrewnioną i otrzymującą do dnia wejścia w życie powyższej ustawy zasiłek stały, jest niezgodny z art. 2 i art. 18 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarówno rodzina naturalna jak zastępcza są podmiotami zobowiązanymi do pieczy nad dzieckiem. W przypadku konieczności rezygnacji z pracy zarobkowej z uwagi na konieczność opiekowania się niepełnosprawnym dzieckiem sytuacja rodziców naturalnych i zastępczych jest taka sama. Różnicowanie ich pozycji w tym zakresie jest naruszeniem zasady równości. W tym wypadku istotnymi cechami wspólnymi opiekunów są: sprawowanie opieki nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, niepodejmowanie z tego powodu pracy i osiąganie przez rodzinę niskich dochodów. Odmowa osobom bliskim wsparcia podważa racjonalność ustawodawcy i jest sprzeczna z Konstytucją. W związku z tym norma wynikająca z art. 17 ust. 1 oraz art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim wyłącza możliwość uzyskania zasiłku przez rodzinę zastępczą, na której jednocześnie ciąży obowiązek alimentacyjny stanowi naruszenie zasady równości i jest niezgodna ze konstytucyjnymi standardami ochrony rodziny. Konsekwencją uznania niekonstytucyjności powyższych przepisów jest uznanie niekonstytucyjności art. 58 ust. 1. Zdaniem Trybunału rodziny zastępcze spokrewnione otrzymujące zasiłek stały miały prawo oczekiwać, że będzie im przysługiwało świadczenie pielęgnacyjne, gdyż wynika to z zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ustawodawca naruszył to zaufanie. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego należy stwierdzić, że podmiot stanowiący rodzinę zastępczą spokrewnioną może uzyskać świadczenie pielęgnacyjne, po spełnieniu pozostałych warunków wymienionych w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego pozostaje kwestia przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego pozostałym formom rodzin zastępczych. Rozstrzygnięcie w tej sprawie stanowiłoby bowiem wyjście poza zakres rozpatrywanego pytania prawnego.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.