Komunikat po Drukuj

Uzyskiwanie świadczeń przedemerytalnych K 19/02

30 marca 2005 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Grupy posłów na Sejm RP, Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, Rady Powiatu Bydgoskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rady Gminy Kochanowice w sprawie konstytucyjności niektórych przepisów dotyczących zasad uzyskiwania świadczeń przedemerytalnych.

Trybunał orzekł, że art. 3 pkt 14 lit f) ustawy nowelizującej z dnia 17 grudnia 2001 r., ustalający nowe brzmienie art. 37k ust. 9 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, w części w jakiej zawiera zwrot "w dniu 7 listopada 2001 r." uzależniający prawo do świadczenia przedemerytalnego pracowników byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej od posiadania w tym dniu statusu bezrobotnego, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. Trybunał orzekł także, że art. 11 ust. 2 tejże ustawy nowelizującej, w części zawierającej zwrot: "zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy i", który wyłącza możliwość nabycie prawa do świadczenia na dotychczasowych zasadach przez osoby, które przed dniem wejścia w życie ustawy spełniły warunki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego lecz nie zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. Ponadto Trybunał postanowił umorzyć posterowanie w pozostałym zakresie ze względu na utratę mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że zakwestionowane przepisy wprowadziły z mocą wsteczną dodatkowe warunki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, które nie mogły być spełnione przez ich adresatów. Przed wejściem w życie zakwestionowanych przepisów świadczenia przedemerytalne uzyskiwały wszystkie te osoby, które spełniały warunki do ich nabycia. Tymczasem art. 11 ust. 2 ustawy nowelizującej uzależnił prawo do zasiłku przedemerytalnego przyznawanego "na dotychczasowych zasadach" od zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy przed wejściem w życie ustawy nowelizującej (tj. przed 1 stycznia 2002 r.). W praktyce, przewidziane w ustawie trzydniowe vacatio legis (ogłoszenie ustawy nastąpiło 29 grudnia 2001 r., zaś weszła ona w życie 1 stycznia 2002 r.) uniemożliwiło spełnienie tego warunku. Zdaniem Trybunału ustawodawca nie zapewnił odpowiedniego okresu dostosowawczego, który umożliwiłby skarżącym przystosowanie się do nowej regulacji oraz realizację ich praw. Wprowadzenie z mocą wsteczną dodatkowej przesłanki nabycia uprawnienia gwarantowanego ustawą narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Ponadto naruszona została zasada ochrony praw nabytych, będąca elementem składowym zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa (art. 2 Konstytucji).

Zdaniem Trybunału, z podobnym brakiem poszanowania praw nabytych występuje w przypadku pracowników byłych PPGR, którzy w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej (1 stycznia 2002 r.) nie mieli szansy na spełnienie retroaktywnego warunku nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, jakim było posiadanie statusu bezrobotnego w dniu 7 listopada 2001 r. Wadliwość tych przepisów wynika ze złego operowania przepisami intertemporalnymi, braku właściwej vacatio legis oraz wprowadzenia wobec osób, które już nabyły uprawnienia do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych dodatkowych wymogów, niewykonalnych w wyznaczonym terminie. Wiążące się z powyższą wadliwością pozbawienie obywateli prawa do świadczeń należnych, narusza zasady zaufania do państwa i prawa (art. 2 Konstytucji).

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Adam Jamróz, a sprawozdawcą był sędzia TK Marek Mazurkiewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.