Komunikat po Drukuj

Prawo wykonywania zawodów adwokata i radcy prawnego P 21/02

18 lutego 2004 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał połączone pytania prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w sprawie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów prawa o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych, dotyczących naboru na aplikacje adwokackie. 
  
Trybunał orzekł, że art. 58 pkt 12 lit. j Prawa o adwokaturze oraz art. 60 pkt 8 b ustawy o radcach prawnych są niezgodne z art. 87 Konstytucji oraz nie są niezgodne z art. 17 Konstytucji. TK orzekł także, ze art. 40 pkt 4 Prawa o Adwokaturze jest niezgodny z art. 2, art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 17, art. 32 i art. 87 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 40 pkt 4 Prawa o adwokaturze ma charakter blankietowy. Brak określenia ustawowych przesłanek dla ustalania maksymalnej liczby aplikantów adwokackich sprawia, że samorząd korporacyjny może ustanawiać je w sposób całkowicie dowolny. Dowolność ta może prowadzić do ograniczania konstytucyjnych wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji).

Art. 58 pkt 12 lit. j Prawa o adwokaturze oraz art 60 pkt 8 b ustawy o radcach prawnych upoważniły Naczelną Radę Adwokacką i Krajowa Radę Radców Prawnych do ustalania zasad przeprowadzania konkursów na aplikację adwokackie i radcowskie. Zdaniem Trybunału zakwestionowane przepisy dopuszczają sytuację, w której samorząd korporacyjny mocą aktów prawa wewnętrznie obowiązującego wpływa na sytuację osób nie będących jeszcze członkami korporacji. Konsekwencją uchwał organów samorządu może być ograniczenie konstytucyjnie gwarantowanej wolności wyboru zawodu (art. 65 ust. 1 Konstytucji). Trybunał wskazał, że ograniczenia konstytucyjnie gwarantowanych wolności i praw obywatelskich powinny być unormowane w aktach prawnych o randze ustawy. Ponieważ jednak przepisy zaskarżonych ustaw nie określały przesłanek i zakresu przeprowadzania konkursów na aplikacje, umożliwiając dowolne normowanie tych kwestii w aktach prawnych wewnątrz korporacyjnych, zostały one uznane za niezgodne z Konstytucją. TK podkreślił, że instytucje przeprowadzające konkurs dopuszczający do aplikacji, nie mają jednocześnie pełnej niezależności w ustalaniu jego zasad.

Orzeczenie TK stanowi podstawę do podjęcia postępowań w sprawach, w których Trybunałowi postawione zostały pytania prawne i umożliwia sądowi pytającemu (NSA) uwzględnienie wyroku TK orzekającego o niezgodności z Konstytucją przepisów, które mają stanowić jedną z podstaw rozstrzygnięcia w tych sprawach. Wyrok Trybunału nie może być natomiast podstawą do automatycznego unieważnienia wszystkich konkursów przeprowadzanych przez samorządy zawodowe. Osoby, które nie podjęły w tych sprawach kroków prawnych przed NSA będą więc mogły jeszcze raz przystąpić do konkursów organizowanych na nowych zasadach.

Rozprawie przewodniczył Prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą był Sędzia TK Marian Grzybowski.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.