Zasady przyznawania świadczeń emerytalnych w starym i nowym systemie ubezpieczeń społecznych P 2/16
Wprowadzenie bardziej korzystnej zasady przeliczania okresów nieskładkowych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. nie narusza zasady równości.
26 września 2017 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił orzeczenie wydane na posiedzeniu niejawnym dotyczące pytania prawnego Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zasad przyznawania świadczeń emerytalnych w starym i nowym systemie ubezpieczeń społecznych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 53 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 i 1386) w zakresie, w jakim odnosi się do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 tej ustawy, przebytych przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949r., jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Trybunał Konstytucyjny nie stwierdził naruszenia przez zaskarżony przepis konstytucyjnej zasady równości, mimo iż wprowadza bardziej korzystne zasady przeliczania tzw. okresów nieskładkowych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948r. Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów nieskładkowych nakazuje on stosować wskaźnik 1,3% podstawy wymiaru, podczas gdy w stosunku do osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. wskaźnik ten wynosi 0,7%.
Skutkiem reformy systemu emerytalnego było wyróżnienie dwóch zasadniczych grup uprawnionych: osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. i osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., wobec których zastosowanie znajdują odmienne reżimy emerytalne. Osoby z pierwszej grupy przechodzą na emeryturę w systemie tzw. zdefiniowanego świadczenia, zaś osoby z drugiej grupy w tzw. systemie zdefiniowanej składki.
Wprowadzenie różnych reżimów prawnych, wyodrębnionych na podstawie kryterium daty urodzenia, było głównym założeniem reformy emerytalnej i ukształtowania systemu emerytalno-rentowego na nowych zasadach.
Trybunał podkreślił, że rozstrzyganie tak trudnych dylematów, związanych z doborem kryteriów, na podstawie których dokonuje się zróżnicowania sytuacji podmiotów uprawnionych, należy do ustawodawcy. Jego odpowiedzialność za kształtowanie efektywnego systemu ubezpieczeń społecznych, gwarantującego realność świadczenia emerytalnego, wiąże się ze znaczną swobodą polityczną w zakresie kształtowania tego systemu. Ocena trafności takich rozwiązań należy zatem do dziedziny ocen politycznych (dokonywanych zwłaszcza przez wyborców).
W takiej sytuacji Trybunał ogranicza się tylko do zbadania, czy wybór tych kryteriów jest uzasadniony i czy nie prowadzi do dyskryminacji lub rażąco niesłusznego uprzywilejowania pewnych kategorii obywateli.
Biorąc pod uwagę, że celem ustawodawcy było wprowadzenie nowej formuły wymiaru emerytury w sposób ewolucyjny i możliwie najmniej uciążliwy dla ubezpieczonych, a także ograniczanie postępującego rozwarstwiania się wysokości przeciętnej emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia i systemie zdefiniowanej składki, Trybunał uznał, że zaskarżony przepis spełnia wymagania dotyczące różnicowania sytuacji prawnej poszczególnych grup podmiotów. Ustawodawca nie naruszył istoty prawa zabezpieczenia społecznego osób, które otrzymują świadczenie w systemie zdefiniowanego świadczenia. Nie zmienił zasad naliczania ich emerytury, natomiast wprowadził korzystniejszy sposób przeliczania okresów nieskładkowych dla osób, którym ustala się kapitał początkowy.
Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski, sprawozdawcą był sędzia TK Leon Kieres.