Brak wezwania strony postępowania reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika do opłacenia apelacji w przypadku odmowy zwolnienia jej od kosztów sądowych SK 12/19
8 kwietnia 2025 r. o godz. 14:30 Trybunał Konstytucyjny ogłosi orzeczenie wydane w sprawie skargi konstytucyjnej S. P.-Ch. dotyczącej braku wezwania strony postępowania reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika do opłacenia apelacji w przypadku odmowy zwolnienia jej od kosztów sądowych.
Trybunał Konstytucyjny dokona kontroli zgodności art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z art. 32 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 Konstytucji RP.
Skarżąca zaskarżyła wyrok sądu okręgowego apelacją, wnosząc o jego zmianę poprzez m.in. nakazanie pozwanemu zapłaty wyższej kwoty. Wraz z apelacją pełnomocnik Skarżącej złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Referendarz sądowy sądu okręgowego zwolnił Skarżącą od kosztów sądowych w części, oddalając wniosek w pozostałym zakresie. Skarżąca wniosła skargę na to postanowienie. Sąd okręgowy utrzymał w mocy postanowienie referendarza sądowego o częściowym zwolnieniu powódki od kosztów sądowych. Wniesione przez Skarżącą zażalenie zostało odrzucone - jako niedopuszczalne. Skarżąca uiściła wskazaną przez referendarza kwotę tytułem opłaty sądowej od wniesionej apelacji. Sąd okręgowy odrzucił apelację powódki, uznając że została ona opłacona po terminie. Zdaniem sądu okręgowego dla określenia początku terminu do wniesienia opłaty od apelacji miarodajna była data doręczenia pełnomocnikowi Skarżącej postanowienia utrzymującego w mocy orzeczenie referendarza sądowego o częściowym zwolnieniu Skarżącej od opłaty od apelacji. Skarżąca złożyła zażalenie, w którym domagała się uchylenia postanowienia o odrzuceniu apelacji. Sąd apelacyjny oddalił zażalenie wniesione przez Skarżącą, a orzeczenie to ma charakter ostateczny i prawomocny.
W ocenie Skarżącej art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych narusza przysługujące jej prawo do sądu w aspekcie rzetelnej i sprawiedliwej procedury oraz zasady równości stron w postępowaniu sądowym, a także prawo zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji i prawo do rozpoznania wniesionego przez Skarżącą środka zaskarżenia w postępowaniu sądowym przez sąd drugiej instancji.
Zdaniem Skarżącej, wynikająca z kwestionowanego przepisu konieczność odrzucenia apelacji nieopłaconej w terminie tygodnia od doręczenia prawomocnego postanowienia dotyczącego rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zarówno w sytuacji, gdy pełnomocnik - nie czekając na wezwanie do uiszczenia opłaty od apelacji - złożył wraz z apelacją wniosek o zwolnienie od kosztów, jak i wtedy, gdy nieopłacona apelacja takiego wniosku nie zawierała, a wniosek ten został złożony w terminie wyznaczonym do uiszczenia opłaty od apelacji, nie daje się pogodzić z postanowieniami Konstytucji. Prowadzi to zdaniem Skarżącej do niespójności sytuacji procesowej stron reprezentowanych przez profesjonalnego pełnomocnika, tym samym do naruszenia prawa skarżącej do zapewnienie jej równych praw, w tym prawa do rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd i weryfikacji wydanego w sprawie rozstrzygnięcia przez sąd drugiej instancji.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Jarosław Wyrembak - przewodniczący, sędzia TK Rafał Wojciechowski - sprawozdawca, sędzia TK Justyn Piskorski, sędzia TK Jakub Stelina, prezes TK Bogdan Święczkowski.