Kara łączna; Kodeks karny K 14/17
18 kwietnia 2019 r. o godz. 9:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący kary łącznej (kodeks karny).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 86 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny w zakresie, w jakim różnicuje sytuacje osób, wobec których zastosowanie miała już wcześniej instytucja kary łącznej, od osób, co do których ta instytucja zastosowania nie miała, w ten sposób, że umożliwia w stosunku do tej pierwszej kategorii osób podwyższenie dolnej granicy kary łącznej, a także orzeczenie kary rodzajowo surowszej, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Trybunał podzielił ocenę wnioskodawcy oraz Sejmu, że kwestionowany przepis może prowadzić do różnicowania sytuacji prawnej osób, wobec których jest wymierzana kara łączna. Zauważył, że we wcześniejszym stanie prawnym, przy wymierzaniu kary łącznej kolejny raz, za podstawę wymiaru „nowej” kary łącznej sąd brał pod uwagę kary jednostkowe wymierzone sprawcy za poszczególne przestępstwa, gdyż węzeł prawny stworzony uprzednim orzeczeniem kary łącznej ulegał rozwiązaniu. Oceniana nowelizacja ten skutek wyeliminowała. Oznacza to, że obecnie sąd określając wysokość kolejnej kary łącznej uwzględnia tę wcześniej orzeczoną, która – co do zasady – jest wyższa od kar jednostkowych. Może to powodować zaostrzenie odpowiedzialności karnej w sposób przypadkowy z przyczyn całkowicie niezależnych od sprawców, którzy nie mają wpływu na to, kiedy zostanie wydany wyrok łączny w ich sprawie. Zdaniem Trybunału oznacza to, że stosowanie art. 86 § 4 k.k. może prowadzić do niezgodnego z art. 32 ust. 1 Konstytucji, arbitralnego karania. Realizacja postulatu równego traktowania sprawców skazanych za kilka przestępstw na kary jednakowe co do rodzaju i wymiaru nie wymaga wymierzania im takich samych kar łącznych; przeciwnie - zgodnie z art. 85a k.k. kara powinna być zindywidualizowana. Art. 32 ust. 1 Konstytucji wymaga natomiast zapewnienia, że ustawowe granice wymiaru kary łącznej orzekanej wobec każdego ze sprawców znajdujących się w takiej samej sytuacji prawnej, będą takie same.
Przewodniczącym składu orzekającego był sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawcą była sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.