Opłata za składowanie odpadów bez wymaganego zezwolenia K 13/18
10 września 2020 r. o godz. 12:00 Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie wniosku Rady Miejskiej Łomży dotyczącego opłaty za składowanie odpadów bez wymaganego zezwolenia.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
art. 293 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek uiszczenia opłaty podwyższonej za składowanie odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów w sztywno określonej wysokości, tj. 0,05 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania odpadów, bez względu na inne okoliczności dotyczące tego czynu, jest zgodny z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Przedmiotem kontroli był przepis przewidujący obowiązek uiszczenia opłaty podwyższonej w sytuacji, kiedy podmiot składujący odpady czyni to bez uprzedniego uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska tychże odpadów.
Trybunał badał legitymację wnioskodawcy. Uznał Radę Miejską Łomży za podmiot uprawniony w myśl art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji do zainicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
Trybunał rozstrzygnął też kwestię dopuszczalności poddania przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego kontroli konstytucyjności zaskarżonego przepisu prawa z art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji. Są to bowiem wzorce dotyczące ochrony wolności i praw konstytucyjnych, a wolności i prawa konstytucyjne, w szczególności związane ze standardami ochrony własności i innych praw majątkowych, zgodnie z obszernym i ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, nie przysługują podmiotom publicznym. W rozpoznawanej sprawie Trybunał miał natomiast do czynienia z zaskarżeniem regulacji odnoszącej się do określonego rodzaju działalności gospodarczej, nakładającej opłatę podwyższoną za naruszenie obowiązku uzyskania decyzji administracyjnej. Obowiązek ten ciąży w takim samym zakresie i w taki sam sposób na wszystkich podmiotach prowadzących taką działalność, bez względu na ich stosunki własnościowe. Dokonywanie kontroli konstytucyjności takiej opłaty z punktu widzenia kryteriów odmiennych dla podmiotów „czysto” samorządowych i dla podmiotów prywatnych (w tym spółek z udziałem, w różnym stosunku, właściciela samorządowego) zakłócałoby przejrzystość regulacji i zasady konkurencji na rynku gospodarki odpadami, którego stworzenie było zamiarem ustawodawcy.
Trybunał uznał, że skoro organowi stanowiącemu jednostki samorządowej przysługuje z mocy art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji prawo do wystąpienia z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją, to należy mu przyznać także kompetencję do zarzucenia niezgodności ustawy ze standardami konstytucyjnymi obowiązującymi prawodawcę w stosunku do uczestników rynku niereprezentujących własności samorządowej.
Trybunał orzekł, iż regulacja zawarta w zaskarżonym art. 293 ust. 1 prawa ochrony środowiska nie narusza wynikającej z art. 31 ust. 3 Konstytucji zasady proporcjonalności sensu stricto przez ustanowienie opłaty podwyższonej w nadmiernej wysokości. Kwestionowany przepis nie narusza również nakazu zachowania proporcjonalności wkraczania w prawa majątkowe. Ustawodawca, zachował w zaskarżonej regulacji właściwe proporcje pomiędzy zapewnieniem przestrzegania wymogu składowania odpadów, a dolegliwością finansową obciążającą podmiot, który narusza obowiązki ustawowe w zakresie składowania i magazynowania odpadów. W ocenie Trybunału ustawodawca zastosował w zaskarżonym przepisie rozwiązanie proporcjonalne do wagi dobra, któremu zaskarżona regulacja ma służyć, tj. ochronie środowiska. Przyjęty przez ustawodawcę mechanizm sztywnej opłaty jest niezbędny dla osiągnięcia zamierzonego i koniecznego dla skutecznej ochrony środowiska celu.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: sędzia TK Krystyna Pawłowicz – przewodniczący, sędzia TK Stanisław Piotrowicz – sprawozdawca, sędzia TK Mariusz Muszyński, sędzia TK Jakub Stelina, sędzia TK Jarosław Wyrembak.