Komunikat po Drukuj

Przedawnienie roszczeń. P 46/09

Kwestionowany przepis kodeksu cywilnego jest zgodny z konstytucją.

22 stycznia 2013 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Okręgowego w Gdańsku I Wydział Cywilny dotyczące przedawnienia roszczeń.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny jest zgodny z art. 2, art. 30 w związku z art. 38, a także art. 64 ust. 2 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 1 konstytucji.

W pytaniu prawnym została zakwestionowana zgodność z konstytucją przepisu przejściowego zawartego w art. 2 ustawy z 2007 r. Zaskarżony przepis stanowi, że "do roszczeń, o których mowa w art. 1, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy art. 442¹ Kodeksu cywilnego".

Jedna ze zmian wprowadzonych ustawą z 2007 r. dotyczyła sposobu liczenia biegu terminu przedawnienia w przypadku szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym na osobie pozostawała w ścisłym związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 1 września 2006 r. zapadłym w sprawie o sygn. SK 14/05. Trybunał uznał wówczas za niezgodny z konstytucją art. 442 § 1 zdanie drugie kodeksu cywilnego przez to, że pozbawiał pokrzywdzonego możliwości dochodzenia odszkodowania za szkodę na osobie, która ujawniła się po upływie dziesięciu lat od wystąpienia zdarzenia wyrządzającego tę szkodę. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny uznał wówczas za konieczne odroczenie utraty mocy przepisu uznanego za niezgodny z konstytucją do 31 grudnia 2007 r.

Wbrew zarzutom podnoszonym w pytaniu prawnym, reguła przyjęta w zaskarżonym przepisie intertemporalnym jest rozwiązaniem, które pozwala na pogodzenie sprzecznych tendencji wynikających z potrzeby stabilizacji ukształtowanych ("zamkniętych") sytuacji prawnych oraz objęcia nową, korzystniejszą regulacją prawną jak najszerszej grupy adresatów znajdujących się w tzw. sytuacjach w toku. Przyjęcie rozwiązania preferowanego przez sąd doprowadziłoby do naruszenia zasady pewności prawa i bezpieczeństwa prawnego, w tym zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzonej również z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, a więc z tej samej zasady, której naruszenia przez ustawodawcę upatruje sąd pytający.

Zgodność art. 2 ustawy z 2007 r. z art. 30 w związku z art. 38 konstytucji wynika z tego, że zróżnicowania, które wystąpiło pomiędzy regulacją obowiązującą przed ustawą zmieniającą, a nową regulacją wyrażoną w art. 442¹ § 4 k.c., nie można łączyć z normą intertemporalną, ale z brakiem analogicznej regulacji we wcześniejszych przepisach, co jednak nie zostało objęte pytaniem prawnym.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 64 ust. 2 konstytucji. Obowiązek negatywny nałożony w tym wzorcu kontroli na ustawodawcę powstrzymywania się od przyjmowania regulacji, które mogłyby pozbawiać ochrony prawnej lub tę ochronę ograniczać został zachowany. W przyjętej regulacji intertemporalnej jednakowo są traktowane osoby, w stosunku do których termin przedawnienia dochodzenia roszczenia upłynął. Jednakowymi regulacjami - wprowadzonymi przez art. 442¹ k.c. - zostali objęci wszyscy poszkodowani, dla których termin przedawnienia jeszcze się nie zakończył.

Trybunał uznał, że wzorzec z art. 77 ust. 1 konstytucji wprowadzający zasadę wynagrodzenia za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej pozostaje nieadekwatny do przedmiotu pytania prawnego z dwóch niezależnych powodów: szkoda wyrządzona powódce podczas pobytu w szpitalu nie jest konsekwencją niezgodnego z prawem działania organów władzy publicznej. Ponadto gwarancja zawarta w art. 77 znajduje zastosowanie do szkód powstałych po 17 października 1997 r., czyli od dnia wejścia w życie konstytucji, kiedy to nastąpiła konstytucjonalizacja prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem władzy publicznej. W badanej sprawie, co nie jest kwestionowane, szkoda została wyrządzona przed tą datą.

Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, sprawozdawcą był sędzia TK Zbigniew Cieślak.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.