Komunikat po Drukuj

Zwolnienie z wymogu odbycia aplikacji adwokackiej; świadczenie pomocy prawnej na podstawie umowy cywilnoprawnej. K 6/12

12 lutego 2013 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczący zwolnienia z wymogu odbycia aplikacji adwokackiej oraz nowego modelu egzaminu adwokackiego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

 1. Art. 66 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze:

a) jest zgodny z art. 2 konstytucji,

b) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z 26 maja 1982 r., lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, jest  zgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.

2. Art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 2 i art. 17 ust. 1 konstytucji.

3. Art. 66 ust. 2 pkt 3 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1:

a) jest zgodny z art. 2 konstytucji,

b) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. powołanej w punkcie 1 lit. b, na podstawie umowy cywilnoprawnej, jest zgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.

4. Art. 68 ust. 3 pkt 5 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 2 konstytucji.

5. Art. 78a ust. 4 pkt 6 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 2 konstytucji.

6. Art. 77a ust. 1-3, 6-10 i 12, art. 78 ust. 1, 3, 4, 8, 9 i 15, art. 78e, art. 78h ust. 1-3, 6, 10 i 14 oraz ust. 5 w zakresie, w jakim odsyła do art. 75f ust. 2 pkt 1, 2, 4, 5 oraz ust. 3 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1, są zgodne z art. 17 ust. 1 konstytucji.

7. Art. 78d ust. 1-8 ustawy z 26 maja 1982 r. powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Przedmiotem zaskarżenia były trzy grupy przepisów ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo adwokaturze; a mianowicie przepisy dotyczące:
- dopuszczenia do zawodu adwokata bez przeprowadzenia egzaminu adwokackiego albo dopuszczenia do egzaminu adwokackiego bez odbycia aplikacji adwokackiej;
- udziału samorządu adwokackiego w przygotowaniu i przeprowadzeniu egzaminu adwokackiego;
- przyjętej przez ustawodawcę formuły egzaminu adwokackiego.

Naczelna Rada Adwokacka zarzucała niezgodność tych przepisów z art. 2 konstytucji, a dokładniej wywodzoną z niego zasadą poprawnej legislacji oraz z art. 17 ust. 1 ustawy zasadniczej wyrażającym zasadę sprawowania przez samorządy zawodowe zawodów zaufania publicznego pieczy nad należytym wykonywaniem tych zawodów. Trybunał nie podzielił stanowiska wnioskodawcy. TK stwierdził, że kształtując treść zaskarżonych przepisów ustawodawca działał w granicach przysługującej mu swobody regulacyjnej. W ocenie Trybunału przepisy uzależniające możliwość uzyskania wpisu na listę adwokatów bez obowiązku złożenia egzaminu adwokackiego albo dopuszczenia do egzaminu adwokackiego bez odbycia aplikacji adwokackiej, od legitymowania się faktycznym wykonywaniem przez odpowiedni czas wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego nie naruszają konstytucji. Wykonywanie tych czynności przez oznaczony przez ustawodawcę czas pod kierownictwem adwokata lub radcy prawnego, pozwala nabyć doświadczenie praktyczne, a w konsekwencji - nabyć kwalifikacje wystarczające do uzyskania wpisu na listę adwokatów lub dopuszczenia do egzaminu adwokackiego. Przy czym samorząd zawodowy adwokatów w przypadku osób ubiegających się o wpis na listę adwokatów ma możliwość weryfikacji rzeczywistego czasu ich praktyki zawodowej. Może on nadto ocenić, czy określona osoba ubiegająca się o wpis daje rękojmię należytego wykonywania zawodu adwokata.

Trybunał Konstytucyjny podzielił przekonanie Naczelnej Rady Adwokackiej, że sprawowanie pieczy nad wykonywaniem zawodu zaufania publicznego zakłada odpowiedni udział samorządu zawodowego w ustalaniu zasad egzaminu zawodowego. Odpowiedni udział samorządu winien być rozumiany przy tym jako możliwość jego uczestniczenia w określaniu zakresu egzaminu, a w dalszej kolejności - zgodnie z naturą egzaminu - jako uczestnictwo w sprawdzaniu umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu. Ponieważ samorządowi zawodowemu zagwarantowano wpływ na zakres, przebieg oraz ocenę wyników przeprowadzanego egzaminu adwokackiego, Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się w przepisach regulujących przygotowanie oraz przeprowadzenie tego egzaminu naruszenia konstytucji.

W ocenie Trybunału brak części ustnej egzaminu adwokackiego, wprowadzenie jako jednego z elementów egzaminu zawodowego testu jednokrotnego wyboru, wreszcie ustalenie przez ustawodawcę zakresu sprawdzanych umiejętności to rozstrzygnięcia podjęte w wykonaniu kompetencji przyznanych ustawodawcy w art. 17 ust. 1 konstytucji. Podejmując te rozstrzygnięcia ustawodawca nie naruszył wskazanego przepisu ustawy zasadniczej.

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą była sędzia TK Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.