Stosowanie środków przymusu bezpośredniego oraz użycie broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu. K 11/12
Kwestionowane upoważnienia ustawowe są niezgodne z konstytucją.
26 marca 2013 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Prokuratora Generalnego dotyczące stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu oraz art. 22 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej są niezgodne z art. 41 ust. 1 oraz z art. 92 ust. 1 konstytucji.
Powyższe przepisy tracą moc obowiązującą z dniem 5 czerwca 2013 r. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.
Stosowanie środków przymusu bezpośredniego, a zatem wkraczanie w sferę konstytucyjnie chronionej wolności osobistej, wymaga, zgodnie z art. 41 ust. 1 konstytucji, pełnego i szczegółowego uregulowania w ustawie. Tymczasem w ustawie o Służbie Więziennej, jak i ustawie o BOR regulacje te są szczątkowe. Ustawodawca upoważnił bowiem prawodawcę rządowego do określenia przypadków, warunków i sposobów użycia środków przymusu bezpośredniego oraz trybu i zasad postępowania funkcjonariuszy stosujących środki przymusu bezpośredniego, czym naruszył art. 41 ust. 1 konstytucji.
Ustawowe upoważnienie do wydania rozporządzenia nie może być blankietowe i pozostawiać prawodawcy rządowemu swobody w kształtowaniu merytorycznych treści rozporządzenia. W szczególności niezgodne z konstytucją jest upoważnienie, nie do samego wydania rozporządzenia w celu wykonania ustawy, lecz do samodzielnego uregulowania całego kompleksu zagadnień, co do których w tekście ustawy nie ma żadnych bezpośrednich unormowań czy wskazówek.
Kwestionowane przepisy ustawowe upoważniające do uregulowania w rozporządzeniach materie zastrzeżone dla ustaw naruszają również art. 92 ust. 1 konstytucji, ponieważ wadliwie określają zakres spraw przekazanych do unormowania w aktach wykonawczych.
Trybunał stwierdził, że orzekanie o zgodności z konstytucją kwestionowanych przepisów rozporządzeń jest zbędne, ponieważ następstwem stwierdzenia niekonstytucyjności kwestionowanych upoważnień ustawowych jest utrata mocy obowiązującej wydanych na ich podstawie rozporządzeń z chwilą wejścia w życie orzeczenia Trybunału.
Trybunał Konstytucyjny odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów ustaw, a w konsekwencji również rozporządzeń wydanych na ich podstawie. Utrata mocy obowiązującej kwestionowanych przepisów z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej pozbawiłaby funkcjonariuszy Służby Więziennej i BOR podstaw prawnych do stosowania środków przymusu bezpośredniego, co uniemożliwiłoby im realizację części zadań nałożonych przez ustawę. Taki stan rzeczy byłby wysoce niepożądany z uwagi na konieczność zapewnienia porządku i bezpieczeństwa publicznego.
Do chwili utraty mocy obowiązującej upoważnień, w obu kwestionowanych ustawach, rozporządzenia wydane na ich podstawie nadal obowiązują.Derogacja upoważnień ustawowych i rozporządzeń wydanych na ich podstawie nastąpi równocześnie we wskazanym w sentencji wyroku terminie.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, sprawozdawcą był prezes TK Andrzej Rzepliński.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.