Stosowanie środków przymusu bezpośredniego oraz użycie broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu. K 11/12
26 marca 2013 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny rozpozna połączone wnioski Prokuratora Generalnego dotyczące stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
I.
1) art. 22 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
2) § 2 ust. 2, § 3 ust. 1 i ust. 2 zdanie pierwsze, § 5 ust. 2, § 7, § 8 ust. 1, ust. 3 i ust. 4, § 9 ust. 1, § 10, § 11, § 12, § 13, § 14, § 17, § 18, 2 § 19, § 20, § 21, § 22, § 23 ust. 1 i ust. 3, § 24 oraz § 26 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2010 roku w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej z art. 22 ustawy, o której mowa w pkt 1, jak również z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
II.
1) art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 16 marca 2001 roku o Biurze Ochrony Rządu z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
2) § 1 ust. 3, § 2 ust. 3, § 3, § 5 ust. 1, § 6 ust. 1, § 7, § 8, § 9, § 10 ust. 1, § 12 ust. 1, § 13 ust. 1 i ust. 4 oraz § 14 ust. 1 i ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2002 roku w sprawie przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu środków przymusu bezpośredniego z art. 14 ust. 3 ustawy, o której mowa w pkt 1, jak również z art. 92 ust. 1 oraz z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W art. 19, art. 20 i art. 21 ustawy o służbie więziennej prawodawca określił rodzaje środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariusza tej służby, jak również unormował dopuszczalne przypadki i niektóre aspekty użycia tych środków oraz broni palnej i psa służbowego. Do uregulowania w rozporządzeniu Rady Ministrów pozostawiono szczegółowe warunki stosowania wspomnianych środków i sposób postępowania w tym zakresie. Zdaniem wnioskodawcy, powyższe przepisy ustawy o służbie więziennej jako regulujące tylko pewne aspekty stosowania wymienionych środków, nie spełniają wymogu dostatecznego dookreślenia sposobów i warunków postępowania podmiotu uprawnionego do decydowania o użyciu tych środków. Nie określają bowiem procedury takiego postępowania.
W ocenie wnioskodawcy kwestionowane przepisy rozporządzenia w sprawie stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia broni palnej lub psa służbowego przez funkcjonariuszy Służby Więziennej nie są w pełni jednorodne z materiami unormowanymi w ustawie upoważniającej do wydania tego rozporządzenia. Między innymi poszerzają katalog przesłanek stosowania poszczególnych rodzajów środków przymusu bezpośredniego przez co są niezgodne z art. 92 ust. 1 konstytucji.
Ustawowa regulacja środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu jest, w opinii wnioskodawcy, zbyt wąska. W związku z tym ustawodawca wiele istotnych kwestii przekazał do uregulowania w drodze rozporządzenia. Art. 14 ust. 3 ustawy o BOR upoważnia radę ministrów do określenia szczegółowych przypadków użycia środków przymusu bezpośredniego. Zdaniem wnioskodawcy tak ustalony zakres spraw przekazanych do regulacji w drodze rozporządzenia w istocie uzupełnia regulację ustawową. Ponadto ustawa nie wymienia poszczególnych środków przymusu znajdujących się w kompetencji funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu. Ustawa nie normuje również procedury ich stosowania, a upoważnienie nie zawiera wytycznych co do treści rozporządzenia. Zdaniem wnioskodawcy regulacja zawarta w art. 14 ust. 3 ustawy o BOR, godzi w konstytucyjne prawo do wolności oraz konstytucyjne przesłanki dopuszczalności ograniczenia tego prawa, upoważniając organ władzy wykonawczej do unormowania sposobu oraz szczegółowych przypadków użycia środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy BOR. Tym samym kwestionowany przepis jest niezgodny z art. 41 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W ocenie wnioskodawcy kwestionowane przepisy rozporządzenia w sprawie przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu środków przymusu bezpośredniego wykraczają poza charakter wykonawczy rozporządzenia, wprowadzając regulacje materii, których nie normuje ustawa upoważniająca przez co są niezgodne z konstytucją.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, sprawozdawcą będzie prezes TK Andrzej Rzepliński.