Komunikat po Drukuj

Obowiązek wypłacania przez jednostki samorządu terytorialnego wypłacania nauczycielom dodatku uzupełniającego. K 13/10

Obowiązek wypłacania nauczycielom dodatku uzupełniającego przez jednostki samorządu terytorialnego jest zgodny z konstytucją.

11 kwietnia i 16 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał połączone wnioski Rady Miejskiej w Chrzanowie, Rady Miejskiej Inowrocławia, Rady Miejskiej w Zatorze dotyczące obowiązku wypłacania nauczycielom dodatku uzupełniającego przez jednostki samorządu terytorialnego.

W wyroku z 16 lipca Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 30a ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku - Karta Nauczyciela jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie. 

Trybunał Konstytucyjny ocenił przepis nakładający na jednostkę samorządu terytorialnego (dalej: jednostka s.t.) obowiązek wypłacania jednorazowego dodatku uzupełniającego  nauczycielowi należącemu do danego stopnia awansu zawodowego, który w danym roku kalendarzowym nie osiągnął wynikającego z art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela średniego poziomu wynagrodzenia. Wnioskodawcy zarzucili, że zakwestionowany przepis nie spełnia standardów konstytucyjnych, ponieważ obowiązek wypłacenia nauczycielom dodatku, który ich zdaniem jest nowym zadaniem jednostek s.t., wprowadzony został bez zapewnienia środków finansowych na realizację tego zadania. Powoduje to, że jednostki s.t. nie mogą prawidłowo i efektywnie wykonywać przypisanych im zdań publicznych.
Podstawowym wzorcem kontroli w rozpoznanej sprawie był art. 167 ust. 1 i 4 konstytucji, a główny zrzut dotyczył naruszenia konstytucyjnej zasady adekwatności podziału dochodów między państwo a samorząd terytorialny, stanowiącej istotę samodzielności finansowej jednostek s.t.

Badanie przedstawionych przez wnioskodawców zarzutów wymagało ustalenia, czy obowiązek wypłaty dodatku jest nowym zdaniem własnym jednostek s.t., o którym mowa w art. 167 ust. 4 konstytucji. Analiza zakwestionowanego przepisu i pozostałych przepisów Karty Nauczyciela, pozwoliły stwierdzić, że nie jest. Wynika to z faktu, że obowiązek zapewnienia nauczycielom wynagrodzeń o określonej średniej wysokości przypisanej do poszczególnych stopni awansu zawodowego istniał od roku 2002, a więc na długo przed wejściem w życie nowelizacji (w roku 2009), którą do Karty Nauczyciela został dodany przepis zakwestionowany w niniejszej sprawie. Dopiero niewykonywanie ustawowych obowiązków w zakresie wynagrodzenia nauczycieli na odpowiednim - średnim - poziomie przez niektóre jednostki s.t. spowodowało interwencję ustawodawcy.

Odnosząc się bezpośrednio do problematyki naruszenia zasady adekwatności, Trybunał Konstytucyjny uznał, że wnioskodawcy nie przedstawili dostatecznego uzasadnienia tezy, że jednostki s.t., w związku z koniecznością wypłacania dodatku, nie mogą wykonywać swych zadań.W świetle dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, tylko ustalenie, że ustawodawca ustanowił regulacje, prowadzące do oczywistych dysproporcji między zakresem zadań jednostek s.t. a wysokością ich dochodów, mogłoby prowadzić do stwierdzenia niekonstytucyjności określonej regulacji. W kontekście badanego przepisu takie stwierdzenie byłoby bezzasadne. Stosowanie zakwestionowanego przepisu nie prowadzi bowiem do sytuacji, w której ogół dochodów jednostek s.t. danego szczebla nie zapewnia im udziału w dochodach publicznych "odpowiednio" do przypadających zadań. Sam fakt, że dochody jednostek s.t. nie są wystarczające, by optymalnie realizować wszystkie zadania publiczne, nie może zaś przesądzać o naruszeniu art. 167 ust. 1 konstytucji. 
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że w świetle postanowień konstytucji, ustalenie podziału dochodów między państwo a samorząd terytorialny należy do władzy ustawodawczej. Stosując konstytucyjną zasadę zachowania odpowiednich proporcji między wysokością dochodów jednostek s.t., a zakresem przypadających im zadań, należy uwzględnić szeroki margines swobody, pozostawiony władzy ustawodawczej w zakresie alokacji środków finansowych. Trybunał Konstytucyjny nie jest kompetentny do dokonania kontroli jej decyzji w tym zakresie, z punktu widzenia ich trafności.
W związku z tym Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 30a ust. 3 Karty Nauczyciela jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny uznał również, że ocena zaskarżonej regulacji w aspekcie naruszenia art. 2 i 7 konstytucji nie jest możliwa, ponieważ wnioskodawcy nie dopełnili w tym zakresie - wynikającego z art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK - wymogu uzasadnienia postawionego zarzutu z powołaniem dowodów na jego poparcie. W związku z powyższym postępowanie w odniesieniu do art. 2 i art. 7 konstytucji jako wzorca kontroli zostało umorzone z uwagi na niedopuszczalność orzekania w tym zakresie.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Stanisław Rymar, sprawozdawcą była sędzia TK Teresa Liszcz

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.