Komunikat po Drukuj

Nałożenie kary pieniężnej za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego; retroaktywność prawa. P 36/12

23 lipca 2013 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim dotyczące retro aktywności działania prawa w sytuacji nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 10 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim - w sprawach o nałożenie kary pieniężnej za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego wszczętych a niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia tej ustawy w życie - nakazuje stosowanie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym w brzmieniu nadanym wyżej powołaną ustawą z 16 września 2011 r., przewidujących wyższe kary pieniężne niż kary przewidziane w przepisach obowiązujących w chwili wystąpienia zdarzenia powodującego odpowiedzialność administracyjną, jest niezgodny z art. 2 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że niedopuszczalna jest sytuacja, w której ustawodawca posługując się ogólnym sformułowaniem "przepisy ustawy (...) stosuje się (...) do spraw (...) wszczętych i nie zakończonych", nakazuje stosowanie przepisów materialnoprawnych ustawy o transporcie drogowym w brzmieniu określonym ustawą nowelizującą także do stanów faktycznych mających miejsce przed jej uchwaleniem i wejściem w życie.Tak ogólne sformułowanie badanego przepisu przejściowego może powodować zastosowanie surowszych sankcji (wyższych kar finansowych) niż przewidziane w ustawie o transporcie drogowym przed nowelizacją. Trybunał podkreślił, że w sprawie zawisłej przed WSA zdarzenie rodzące odpowiedzialność administracyjną miało miejsce na ponad 15 miesięcy przed wejściem w życie ustawy nowelizującej i miało ono charakter jednorazowy, ograniczony czasowo oraz miejscowo. Ponadto w sprawie, na tle której zostało sformułowane pytanie prawne, także decyzja o wymiarze kary zapadła i została zaskarżona przed nowelizacją ustawy. W następstwie zastosowania nowego prawa, organ administracji - bez materialnej zmiany kwalifikacji czynu - zastosował wobec adresata decyzji nową, zaostrzoną sankcję. Pozwoliło to Trybunałowi stwierdzić, że art. 10 ustawy nowelizującej ma częściowo retroaktywny charakter, gdyż nakazuje zastosować nowe prawo do zdarzeń zrealizowanych pod rządem starego prawa.

Trybunał Konstytucyjny - na zasadzie wyjątku - dopuszcza uznanie za zgodne z konstytucją przepisów działających wstecz i w swoim dotychczasowym orzecznictwie określił warunki, jakie muszą spełniać takie przepisy, aby nie naruszały zasady demokratycznego państwa prawnego. Kwestionowany przepis spełnił tylko jeden z tych warunków - wprowadzony został ustawą. Nie ma natomiast wątpliwości, że cele ustawy nowelizującej nie usprawiedliwiały naruszenia zasady lex retro non agit (niedziałania prawa  wstecz), a problem który ustawodawca zamierzał rozwiązać przy jej pomocy był mu znany od dłuższego czasu. W związku z tym art. 10 ustawy nowelizującej został uznany za niezgodny z art. 2 konstytucji.

Postępowanie w zakresie badania zarzutu naruszenia art. 32 ust. 1 konstytucji zostało umorzone, gdyż wobec stwierdzenia niezgodności kwestionowanego przepisu z art. 2 konstytucji badanie naruszenia art. 32 ust. 1 konstytucji było zbędne.

Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Teresa Liszcz, sprawozdawcą była sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.