Komunikat po Drukuj

Przyznanie kosztów zastępstwa procesowego z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu kasacyjnym. SK 14/13

Niezaskarżalność postanowienia w sprawie kosztów opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, sporządzonej przez pełnomocnika z urzędu, jest niezgodna z konstytucją.

22 października 2013 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną M.T.  dotyczącą zaskarżalności postanowienia w sprawie kosztów opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 394² § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji w sprawie przyznania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu, polegającej na sporządzeniu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej: jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że brak możliwości zaskarżenia badanych postanowień nie spełnia konstytucyjnego standardu należytej procedury sądowej.

Postanowienie w sprawie nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu dotyczy istotnych praw majątkowych pełnomocnika z urzędu, które wymagają odpowiedniej ochrony sądowej. Konkretna wysokość wynagrodzenia przyznana adwokatowi lub radcy prawnemu zależy m.in. od tego, jak sąd orzekający oceni wiedzę i zaangażowanie pełnomocnika w sprawę, oraz czy prawidłowo zastosuje stawki uregulowane w odpowiednich przepisach. Nie można wykluczyć możliwości powstawania błędów lub pomyłek, które powinny być skutecznie kwestionowane przez osobę zainteresowaną.

Brak jest zasad lub wartości konstytucyjnych, przemawiających za koniecznością utrzymania badanego rozwiązania. W szczególności, przyznanie środka odwoławczego od analizowanych postanowień w żaden sposób nie wstrzymuje zakończenia czy wykonalności orzeczenia wydanego w sprawie, w której został ustanowiony pełnomocnik z urzędu.

Kwestionowane rozwiązanie nie może być natomiast ujmowane w kategorii zamknięcia prawa do sądu. Skarżąca uzyskała bowiem orzeczenie w sprawie swoich praw konstytucyjnych, lecz nie zgadza się z jego treścią i żąda jego kontroli sądowej.

Skutkiem niniejszego wyroku powinno być podjęcie przez ustawodawcę odpowiednich działań legislacyjnych, zapewniających zaskarżalność decyzji w sprawie kosztów sporządzenia przez pełnomocnika z urzędu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej. Konstytucyjnie dopuszczalne jest wprowadzenie w tym zakresie tzw. zażalenia "poziomego" (tj. do innego składu sądu drugiej instancji).

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Leon Kieres, sprawozdawcą był sędzia TK Wojciech Hermeliński.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.