Komunikat po Drukuj

Kompetencje samorządu komorników sądowych; zwolnienie z odbycia aplikacji komorniczej; zakres uprawnień Ministra Sprawiedliwości do zawieszania komornika w czynnościach. K 14/10

Możliwość powołania na stanowisko komornika sądowego niektórych osób bez odbycia aplikacji komorniczej jest zgodna z konstytucją.

25  lipca 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Krajowej Rady Komorniczej dotyczący kompetencji samorządu komorników sądowych, zwolnienia z odbycia aplikacji Komorniczej, zakresu uprawnień Ministra Sprawiedliwości do zawieszania komornika w czynnościach.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
1. Art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 w związku z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji  są zgodne z art. 2 konstytucji.  
2. Art. 15 ust. 1 pkt 1 powyższej ustawy w zakresie, w jakim odnosi się do postępowań wszczętych na podstawie subsydiarnego aktu oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, jest zgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.
3. Art. 15a ust. 1 pkt 6 i 7 powyższej ustawy nie jest niezgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.
4. Art. 32b ust. 1 pkt 6 powyższej ustawy nie jest niezgodny z art. 17 ust. 1 konstytucji.
5. Art. 63 ust. 2 powyższej ustawy jest zgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 konstytucji.

W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.

Zdanie odrębne zgłosił sędzia TK Wojciech Hermeliński.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił wątpliwości wnioskodawcy dotyczących naruszenia przez art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 w związku z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji zasady określoności.

W odniesieniu do zarzutów dotyczących braku precyzji i niejasności sformułowania zawartego w art. 10 ust. 5 pkt 1 ustawy o komornikach "wykonywania wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego" Trybunał uznał, że ustawodawca posłużył się w art. 10 ust. 5 pkt 1 ustawy o komornikach pojęciem "świadczenia pomocy prawnej", które dla celów wynikających z tego przepisu - tj. dla oceny praktyki zawodowej osób chcących przystąpić do egzaminu komorniczego - jest zdefiniowane w ustawie o radcach prawnych i w ustawie - Prawo o adwokaturze w sposób wystarczająco określony. Definicje zawarte w tych ustawach, wyliczają podstawowe formy świadczenia pomocy prawnej i w wystarczającym stopniu pozwalają ustalić charakter wykonywanych czynności dla celów oceny przygotowania praktycznego osoby ubiegającej się o egzamin komorniczy.

W ten sam sposób Trybunał ocenił sformułowanie "czynności bezpośrednio związane", biorąc pod uwagę konieczność zastosowania wykładni celowościowej oraz doprecyzowanie, jakiego ustawodawca dokonał wskazując, że "czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej" mają mieć jednocześnie charakter czynności "wymagających wiedzy prawniczej". Za niezasadny Trybunał uznał więc zarzut, że za czynności takie mogłyby zostać uznane czynności techniczne, takie jak np. korekta.

Profesjonalny skład komisji egzaminacyjnej dokonującej oceny czy wykonywane przez kandydata czynności spełniają przesłanki zawarte w art. 10 ust. 5 pkt 1 ustawy oraz  gwarancje proceduralne związane z kontrolą prawidłowości podjętych w tym zakresie rozstrzygnięć wobec kandydatów pozwalają uznać, że podjęta wobec nich decyzja o możliwości skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 10  ust. 5 pkt 1 ustawy nie będzie miała charakteru arbitralnego.Trybunał podkreślił, że ostateczna weryfikacja merytoryczna kandydata na komornika następuje w procedurze egzaminacyjnej.

Trybunał uznał za niezasadny zarzut niezgodności art. 10 ust. 5 pkt 2 ustawy o komornikach z art. 2 konstytucji, który wnioskodawca wiąże z nieokreślonością sformułowania "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza".  Wykonywanie tych czynności może zostać łatwo zidentyfikowane oraz zweryfikowane przez komisję egzaminacyjną na etapie dopuszczenia do egzaminu komorniczego, na podstawie art. 1 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie, w świetle którego czynnościami notarialnymi są czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną.

W odniesieniu do zarzutu dysfunkcjonalności art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o komornikach w związku z regulacją zawartą w art. 32 ust. 1 tej ustawy Trybunał uznał, że przedstawione przez wnioskodawcę wątpliwości dotyczące interpretacji powyższych przepisów mogą być usunięte przy  zastosowaniu wykładni systemowej. Art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy należy bowiem interpretować w świetle normy wynikającej z art. 10 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 10 ust. 5 ust. 1 i 2 ustawy o komornikach.

W odniesieniu do zarzutów kierowanych wobec art. 10 ust. 6 w związku z art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o komornikach, Trybunał uznał, że zgodna z konstytucją jest taka interpretacja tych przepisów, według której wyrażony w nich sposób obliczania pięcioletnich okresów zatrudnienia odnosi się do okresu faktycznego wykonywania przez pięć lat odpowiednich czynności na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Według tej interpretacji w wypadku wykonywania pracy w niepełnym wymiarze pięcioletnie okresy zatrudnienia podlegają proporcjonalnemu wydłużeniu. Z umów, które mają stanowić dowód spełnienia przesłanek wynikających z art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o komornikach, musi wynikać okres wykonywania określonych w tych przepisach czynności oraz dzienny lub miesięczny wymiar ich wykonywania. Przy przyjęciu tej wykładni art. 10 ust. 6 w związku z art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o komornikach nie narusza art. 2 konstytucji.

Trybunał uznał, że instytucja zawieszenia komornika w czynnościach na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, zakwestionowana w zakresie, w jakim odnosi się do postępowań wszczętych na podstawie subsydiarnego aktu oskarżenia o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, ogranicza wolność wykonywania zawodu określoną w art. 65 ust. 1 konstytucji, jednak ingerencję tę uznał za proporcjonalną i uzasadnioną wartościami wskazanymi w art. 31 ust. 1 konstytucji (porządkiem publicznym oraz wolnościami i prawami innych osób). W interesie publicznym leży bowiem, aby funkcjonariusz publiczny, który w imieniu Państwa wykonuje orzeczenia sądowe w drodze przymusowej egzekucji, dawał rękojmię należytego i przede wszystkim zgodnego z prawem wypełniania swoich władczych kompetencji wobec innych podmiotów. Przy ocenie proporcjonalności ograniczenia Trybunał wziął pod uwagę możliwość sądowej kontroli merytorycznej podstaw faktycznych subsydiarnego aktu oskarżenia oraz gwarancje proceduralne związane z weryfikacją postanowienia Ministra Sprawiedliwości o zawieszeniu komornika przez Sąd Okręgowy w Warszawie.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 17 ust. 1 konstytucji nie jest adekwatnym wzorcem  kontroli dla art. 15 ust. 1, art. 15a ust. 1 pkt 6 i 7 oraz art. 32b ust. 1 pkt 6 ustawy o komornikach.

Trybunał uznał za zgodny ze wskazanymi przepisami konstytucji art. 63 ust. 2 ustawy o komornikach. Zakwestionowany przez wnioskodawcę art. 63 ust. 2 ustawy, dotyczy podziału dochodu, określonego w art. 63 ust. 1 ustawy, między zastępcą komornika a komornikiem zastępowanym z powodu zawieszenia w czynnościach.  Trybunał uznał, że przepisy art. 63 ust. 1 ustawy mają charakter ius dispositivum (norm względnie wiążących). Znajdują one zastosowanie tylko wtedy, gdy komornik i jego zastępca nie zawarli umowy ustalającej wysokość dochodu zastępcy w odmienny sposób. Z postanowienia art. 63 ust. 1 ustawy wynika, iż pierwszeństwo ustalenia zasad podziału dochodu między komornikiem a jego zastępcą ustawodawca przyznał zawartej między nimi umowie, dopiero w razie jej braku zastosowanie mają zasady podziału dochodu określone w art. 63 ustawy. Zarzut sformułowany przez wnioskodawcę pod adresem art. 63 ust. 2 ustawy zmierzał do wykazania luki prawnej - braku unormowania przyznającego wynagrodzenie za korzystanie z mienia zawieszonego komornika przez jego zastępcę. Jednak w sytuacji, gdy ustawodawca przyznał komornikowi i jego zastępcy możliwość umownego uregulowania kwestii podziału dochodu i to na zasadzie pierwszeństwa przed regulacjami ustawowymi nie można jednak mówić o luce. Przestrzeń nieuregulowaną w tym zakresie przez ustawodawcę komornik i jego zastępca mogą wypełnić postanowieniami umownymi. Trybunał uznał w konsekwencji, że art. 63 ust. 2 ustawy o komornikach nie narusza art. 64 ust. 2 konstytucji. Z uwagi zaś na to, że wnioskodawca łączy naruszenie art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 konstytucji z naruszeniem art. 64 ust. 2 konstytucji, Trybunał Konstytucyjny uznał, że wynik testu zgodności dotyczy wszystkich wskazanych przez wnioskodawcę wzorców kontroli.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą był sędzia TK Stanisław Rymar.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.