Kompetencje samorządu komorników sądowych; zwolnienie z odbycia aplikacji komorniczej; zakres uprawnień Ministra Sprawiedliwości do zawieszania komornika w czynnościach. K 14/10
25 lipca 2012 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpozna wniosek Krajowej Rady Komorniczej dotyczący kompetencji samorządu komorników sądowych, zwolnienia z odbycia aplikacji komorniczej, zakresu uprawnień Ministra Sprawiedliwości do zawieszania komornika w czynnościach.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
1) art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 w związku z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji z art. 2 i art. 17 ust. 1 konstytucji;
2) art. 15 ust. 1 pkt 1 powyższej ustawy z art. 2, art. 17 ust. 1 i art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
3) art. 15a ust. 1 pkt 6 i 7 powyższej ustawy z art. 17 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
4) art. 32b ust. 1 pkt 6 powyższej ustawy z z art. 17 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;
5) art. 63 ust. 2 powyższej ustawy z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 ust. 1 konstytucji.
Kwestionowany art. 10 ust. 5 pkt 1 i 2 w związku z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji dopuszcza możliwość powołania niektórych osób na stanowisko komornika sadowego bez odbycia aplikacji komorniczej. Mogą nimi zostać np. absolwenci wyższych studiów prawniczych, którzy przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego wykonywały na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, czynności wymagające wiedzy prawniczej bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego. W przepisie wymienione są miejsca zatrudnienia tych osób np. kancelaria adwokacka, zespół adwokacki, spółka. Komornikami mogą też zostać osoby, które spełniały powyższe warunki i w kancelarii notarialnej wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza.
Zdaniem wnioskodawcy wątpliwości budzą sformułowania: "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego" i "wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza". Takie pojęcia nie gwarantują precyzyjnego wyodrębnienia kategorii osób dopuszczonych na stanowisko komornika sadowego bez odbycia aplikacji komorniczej. Skoro żaden inny przepis kwestionowanej ustawy nie przewiduje mechanizmu gwarantującego nabycie określonej wiedzy prawniczej, alternatywnego dla aplikacji, czy też mechanizmu weryfikacji posiadanej wiedzy wnioskodawca uznaje go za niekonstytucyjny.
Art. 15 ust. 1 powyższej ustawy wyłącza z zakresu kompetencji samorządu komorniczego sprawę oceny zachowania komorników, przeciwko którym został wniesiony prywatny akt oskarżenia. Zdaniem wnioskodawcy jest to niezgodne z konstytucją, gdyż wyklucza jedną z istotnych kompetencji samorządu komorniczego.
Ten sam zarzut dotyczy art. 15a ust. 1 pkt 6 i 7 powyższej ustawy, który ogranicza kompetencje samorządu komorniczego w sprawach oceny zachowań komornika polegających na naruszaniu przepisów prawa lub niewykonywaniu zarządzeń.
Zdaniem wnioskodawcy ustawa o komornikach sądowych i egzekucji powierza orzecznictwo dyscyplinarne w sprawach asesorów komorniczych samorządowi komorniczemu. Tymczasem art. 32b ust. 1 pkt 6 powyższej ustawy powoduje jego ograniczenie w sprawach oceny zachowań asesorów komorniczych polegających na naruszeniu prawa z punktu widzenia możliwości zastosowania stosownych kar dyscyplinarnych.
Zdaniem wnioskodawcy art. 63 ust. 2 powyższej ustawy pozbawia zastępowanego komornika prawa do wynagrodzenia za korzystanie z jego majątku w postaci środków rzeczowych jego kancelarii. W tym stanie zastępowany komornik nie uzyska żadnej kompensaty za mienie kancelarii, z którego korzystał jego zastępca. Na skutek przyjęcia unormowania art. 64 ust. 2 zastępowany komornik nie tylko jest pozbawiony prawa do korzystania z majątku i pobierania z niego pożytków, lecz również zostaje postawiony w gorszej sytuacji niż inni właściciele rzeczy i praw majątkowych, co pozwala wnioskodawcy na sformułowanie zarzutu, że przepis ten jest dyskryminujący, a więc niezgodny z konstytucją.
Rozprawie będzie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.