Komunikat po Drukuj

Zasady nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przez przedsiębiorcę przesyłowego lub Skarb Państwa P 14/10

Zasady przyznawania odszkodowania pracownikom stoczni są niezgodne z konstytucją.

5 lipca 2011 r. o godz. 8.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone pytania prawne Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące postępowania kompensacyjnego (zasady przyznawania odszkodowania pracownikom stoczni).

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 konstytucji.
(Link do sentencji w całości pod komunikatem.)

Zakwestionowany przepis stanowił część szerszej regulacji określającej zasady ochrony praw pracowników stoczni objętych postępowaniem kompensacyjnym. W ramach ochrony praw pracowniczych, ustawodawca przyznał pracownikom zatrudnionym w stoczniach prawo do jednorazowego odszkodowania pieniężnego, w zamian za dobrowolne rozwiązanie stosunku pracy. Kryteria nabycia prawa do odszkodowania określa art. 114 ustawy. Kwestionowany art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy przewiduje, że odszkodowanie nie przysługuje m.in. pracownikom posiadającym prawomocne orzeczenie stwierdzające nabycie uprawnień do emerytury, którzy osiągnęli wiek wynoszący 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Odszkodowanie przyznano natomiast pracownikom mającym prawomocne orzeczenie stwierdzające nabycie uprawnień do emerytury, którzy wskazanego w tym przepisie wieku nie ukończyli. Dochodzi zatem do odmiennego traktowania podmiotów podobnych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że jednorazowe odszkodowanie pieniężne określone w przepisach ustawy o postępowaniu kompensacyjnym ma charakter szczególnego rodzaju odprawy pieniężnej. Uzależnienie wysokości odszkodowania od ogólnego okresu zatrudnienia w stoczni (art. 118 ust. 2) wskazuje, że stanowi ono również "premię za lojalność". Celem odszkodowania jest bowiem nie tylko zapewnienie środków na utrzymanie po utracie zatrudnienia, ale także gratyfikacja za długoletnią pracę na rzecz przemysłu stoczniowego.

Problem konstytucyjny polegał w niniejszej sprawie na rozstrzygnięciu, czy dopuszczalne jest zróżnicowanie przyznania tego szczególnego uprawnienia od osiągnięcia wieku przez pracowników. Wiek ten ustawodawca określił analogicznie, jak w przypadku ogólnych przepisów emerytalnych. Tym samym ustawodawca przewidział dwie grupy pracowników  mających już określone prawo do emerytury: przed i po ukończeniu 65 lat przez mężczyzn i 60 lat przez kobiety. Po przekroczeniu tego wieku, pracownicy tracili prawo do uzyskania odszkodowania, za dobrowolną rezygnację z pozostawania w stosunku pracy w stoczni.

Trybunał uznał zakwestionowany przepis za prowadzący do nierówności i dyskryminujący pracowników z punktu widzenia wieku. Sytuacja prawna tych grup pracowników stoczni jest podobna. Zbliżone są również konsekwencje utraty miejsca pracy, co uzasadnia konieczność ich równego traktowania. Trybunał ponadto stwierdził, że kwestionowany przepis wprowadza regulację niesprawiedliwą, gdyż zróżnicowanie przewidziane przez ustawodawcę nie realizuje żadnego celu polegającego na uzasadnionej ochronie norm lub wartości konstytucyjnych. Ustawodawca pozbawił faktycznie prawa do "premii za lojalność" tych pracowników, którzy najdłużej pracowali w stoczni, a zatem osoby, które powinny świadczenie to otrzymać.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał uznał, że art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym narusza zasadę równego traktowania oraz zakaz dyskryminacji ze względu na wiek.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Zubik.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.