Komunikat po Drukuj

Moc prawna wyciągów z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego. P 1/10

Nadanie mocy prawnej wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego jest niezgodne z konstytucją.

11 lipca 2011 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu rejonowego w Toruniu Wydział I Cywilny dotyczące mocy prawnej wyciągów z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 194 ustawy dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 20 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny oceniał część przepisu ustawy o funduszach inwestycyjnych, która nadaje księgom rachunkowym funduszu sekurytyzacyjnego oraz wyciągom z tych ksiąg moc prawną dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta.Co do zasady moc prawna dokumentów urzędowych jest związana z wykonywaniem zadań publicznych, a nie działalnością podmiotów prywatnych jakimi są specjalistyczne fundusze inwestycyjne. Zdaniem sądu pytającego powyższy przepis powoduje zasadnicze umocnienie pozycji procesowej funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym wobec konsumenta. Znaczenie art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych polega na zmianie reguł dowodowych w postępowaniu cywilnym. Konsument, pozwany przez fundusz sekurytyzacyjny, który kwestionuje istnienie albo wysokość zobowiązania musi wykazać, że nie jest dłużnikiem z tytułu zobowiązań nabytych przez fundusz sekurytyzacyjny i ujętych w jego księgach rachunkowych.

Fundusze sekurytyzacyjne stanowią wyspecjalizowany rodzaj instytucji rynku kapitałowego, emitują certyfikaty inwestycyjne w celu uzyskania środków finansowych na nabywanie wierzytelności m.in. od przedsiębiorców (w tym również banków) oraz jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, a także ich egzekwowanie. Konsekwencją tego przywileju jest pogorszenie sytuacji procesowej dłużnika, który musi bronić się przed powództwem podmiotu wobec którego nie zaciągał zobowiązania. Gdyby wierzytelność nie została zbyta na rzecz funduszu, pierwotny wierzyciel występując z powództwem przeciwko dłużnikowi nie mógłby korzystać ze specjalnych uprawnień procesowych. Analogiczny przywilej nadający moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym banków i wyciągom z tych ksiąg wobec konsumentów został przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 marca 2011 r. w sprawie P 7/09 uznany za niezgodny z konstytucją.

Biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne funduszu sekurytyzacyjnego Trybunał stwierdził brak konstytucyjnie wartościowych argumentów uzasadniających utrzymywanie zakwestionowanego w niniejszej sprawie przywileju procesowego. Uprzywilejowanie ksiąg rachunkowych funduszy sekurytyzacyjnych i wyciągów z tych ksiąg w postępowaniu cywilnym prowadzi do naruszenia zarówno zasady równości stron w procesie cywilnym, jak i zasady sprawiedliwości społecznej wyrażonej w art. 2 konstytucji. Jest to rozwiązanie sprzeczne z konstytucyjną zasadą polityki państwa wynikającą z art. 76 konstytucji - zasadą ochrony praw konsumentów. Przywilej funduszu sekurytyzacyjnego powoduje bowiem umocnienie istniejącej z natury rzeczy przewagi wyspecjalizowanego podmiotu rynku kapitałowego wobec konsumenta.

Ze względu na zakres pytania prawnego ograniczony do oceny zastosowania przywileju procesowego funduszu wobec konsumentów Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 20 konstytucji wyrażający zasadę społecznej gospodarki rynkowej nie stanowi adekwatnego wzorca kontroli w niniejszej sprawie.

Zdaniem Trybunału stan rozwoju rynku kapitałowego oraz brak konstytucyjnego uzasadnienia dla utrzymywania procesowego uprzywilejowania wyspecjalizowanych podmiotów finansowych wskazuje na potrzebę dokonania przez ustawodawcę odpowiednich całościowych zmian w prawie regulującym powyższą materię.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą była sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.