Komunikat po Drukuj

Zasady zwrotu kosztów nauki żołnierzy zawodowych. SK 24/09

Zasady zwrotu kosztów nauki żołnierzy zawodowych są zgodne z konstytucją.

18 października 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną Łukasza W. dotyczącą zasady zwrotu kosztów nauki żołnierzy zawodowych.

 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2007 r., jest zgodny z art. 70 ust. 2 w związku z art. 2, a także z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 65 ust. 2-5 konstytucji. Ponadto Trybunał postanowił:

a) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym badania zgodności z konstytucją rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 maja 2004 r. w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką wobec cofnięcia wniosku,

b) na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z  1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Skarżący jest absolwentem Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Studia na WAT były bezpłatne, a studenci otrzymywali nieodpłatne zakwaterowanie, umundurowanie i wyżywienie oraz pomoce naukowe, był im też wypłacany żołd oraz mogły być wypłacane stypendia. W okresie studiów skarżący miał status kandydata na żołnierza zawodowego, zaś bezpośrednio po jej ukończeniu stał się żołnierzem zawodowym. Zgodnie przepisami pragmatyki wojskowej z 1970 r., obowiązującej w czasie gdy rozpoczynał studia, miał obowiązek służyć w wojsku przez 12 lat po zakończeniu studiów (tzw. służba obowiązkowa) a według przepisów pragmatyki wojskowej z 2003 r. - przez okres równy dwukrotnemu czasowi trwania studiów od ich ukończenia (z reguły ok. 10 lat). Miał prawo wystąpić ze służby wojskowej wcześniej, jednak w takim wypadku art. 54 ust. 1 zaskarżonej ustawy zobowiązywał go do zwrotu równowartości zwaloryzowanych kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę, ustalanych przez dowódcę jednostki wojskowej, w zakresie proporcjonalnym do czasu pozostałego do końca służby obowiązkowej.

Skarżący zarzucił temu rozwiązaniu przede wszystkim naruszenie prawa do bezpłatnej nauki w szkole publicznej (art. 70 ust. 2 konstytucji) oraz wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 konstytucji). Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutów skarżącego z uwagi na to, żewykaz kosztów związanych ze studiowaniem w WAT obejmuje tylko koszty zakwaterowania, umundurowania i wyżywienia studenta, koszty dojazdu do miejsca pobierania nauki oraz koszty "świadczeń związanych z nauką" (takich jak np.: pobrane stypendia, koszty pomocy dydaktycznych wydanych do zużycia). Wykaz ten nie obejmuje natomiast udziału w kosztach samego nauczania, takich jak wynagrodzenia wykładowców czy utrzymanie bazy dydaktycznej.

Trybunał Konstytucyjny orzekł również, że zaskarżony przepis ustawy nie ogranicza w sposób sprzeczny z art. 31 ust. 3 konstytucji zasady wolności wyboru zawodu i miejsca pracy, chociaż ustanawia pewne pośrednie ograniczenie, nienaruszające jednak istoty tej wolności i znajdujące uzasadnienie w konieczności ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa państwa. Skarżący, jako osoba pełnoletnia, w pełni dobrowolnie i świadomie wybrał zawód żołnierza, mając świadomość obowiązków, które się z tym wiążą, w szczególności obowiązku "odsłużenia" określonego czasu w wojsku pod rygorem zwrotu równowartości kosztów, które państwo poniosło w związku z jego kształceniem. Skorzystał z bezpłatnej nauki w renomowanej szkole wojskowej, mając też zapewnione - na koszt państwa - pełne utrzymanie i żołd oraz nie ponosząc żadnych kosztów związanych z nauką. Następnie, na własne życzenie, został zwolniony z zawodowej służby wojskowej przed upływem okresu przewidzianego przepisami, a więc w pełni skorzystał z możliwości wyboru innego zawodu. Uiszczenie kwoty równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę, w zakresie proporcjonalnym do czasu pozostałego do odsłużenia, nie jest już przy tym (inaczej niż w pragmatyce wojskowej z 1970 r.) warunkiem zwolnienia ze służby. Skarb Państwa ma - zdaniem Trybunału -prawo do odzyskania (zrekompensowania mu) nakładów poniesionych na pozyskanie dla wojska wysokokwalifikowanego specjalisty, który - wbrew dobrowolnie podjętemu zobowiązaniu - nie odsłużył jako żołnierz zawodowy wymaganego przepisami okresu.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawcą była sędzia TK Teresa Liszcz.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.