Zasady zwrotu kosztów nauki żołnierzy zawodowych. SK 24/09
18 października 2011 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną Łukasza W. dotyczącą zasady zwrotu kosztów nauki żołnierzy zawodowych.
Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności:
- art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z art. 2 w związku z art. 7, art. 65 w związku z art. 31, art. 32, art. 70 ust. 2 konstytucji, w zakresie w jakim przepis ten zezwala na zastosowanie, do wszczętych po dacie 1 lipca 2005 roku, postępowań związanych ze stanem faktycznym wynikłym przed wejściem w życie skarżonego aktu normatywnego, obowiązujących w chwili orzekania przepisów ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, a także w zakresie nieprecyzyjnego określenia kierunku i granicy stosowania przepisów potrzebnych do określenia danej sytuacji prawnej oraz pozbawienia gwarancji niepogarszania sytuacji oraz ochrony przed ujemnymi skutkami interpretacji skarżonego przepisu;
- § 15, § 16, § 17 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 maja 2004 roku w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką z art. 2, art. 7 w związku z art. 92 ust. 1 oraz art. 84 konstytucji.
Skarżący studiował w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie na studiach stacjonarnych. Od 21 sierpnia 2000 roku do 24 czerwca 2005 roku pełnił jednocześnie służbę wojskową. 30 listopada 2005 roku Łukasz W. został zwolniony z zawodowej służby wojskowej w związku z upływem terminu złożonego przez niego wypowiedzenia stosunku służbowego. Dowódca jednostki wojskowej wydał decyzję o ustaleniu kosztów poniesionych na naukę i utrzymanie skarżącego. Od wskazanej decyzji skarżący złożył odwołanie, po jego rozpoznaniu utrzymano w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Następnie sprawa została rozpoznana przez WSA, który oddalił skargę. Naczelny Sąd Administracyjny również nie podzielił poglądów Łukasza W. przedstawionych w skardze kasacyjnej.
Zgodnie z kwestionowanym przepisem żołnierz zawodowy będący absolwentem szkoły wojskowej, który wypowiedział stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej w okresie nieprzekraczającym okresu dwa razy dłuższego od czasu trwania studiów, jest zobowiązany do zwrotu zwaloryzowanej na dzień zwolnienia ze służby równowartości kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę. Skarżący podnosi niezgodność tego przepisu z konstytucją w zakresie w jakim pozwala na nakładanie odpłatności za studia stacjonarne - podstawowe studia nieodpłatne prowadzone przez uczelnię publiczną. Jego zdaniem kwestionowany przepis narusza zasadę równości poprzez ustanowienie dyskryminującej normy prawnej, nakładającej tylko na określone osoby obowiązku zwrotu kosztów nauki za studia prowadzone na uczelni publicznej.
Zdaniem skarżącego kwestionowany przepis stanowi sankcję dla osób, które kończąc studia chciałyby wykonywać określony zawód w dowolnie wybranym miejscu zatrudnienia. Nakazuje on bowiem odbycie służby wojskowej w okresie co najmniej dwukrotnie dłuższym niż czas pobierania nauki, a karą za złamanie nakazu jest wymierzenie opłaty administracyjnej w znacznej kwocie. Unormowanie takie w sposób szczególny i pozornie zgodny z prawem ogranicza wolności konstytucyjne.
Nakładanie na obywatela obowiązków o charakterze pieniężnym (za takie skarżący uważa odpłatność za studia) powinno się odbywać aktem rangi ustawowej. Natomiast tutaj decyduje akt rangi podustawowej -rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie kierowania i udzielania pomocy żołnierzom zawodowym w związku z pobieraniem przez nich nauki oraz ustalania równowartości kosztów poniesionych w związku z nauką, co zdaniem skarżącego jest niezgodne z konstytucją.
Ponadto art. 55 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych stanowi delegację do określenia przez Ministra Obrony Narodowej szczegółowego sposobu ustalania równowartości kosztów poniesionych na utrzymanie i naukę. Tymczasem kwestionowane przepisy nie wyznaczają sposobu precyzyjnego obliczania kosztów jakie poniosła szkoła wyższa w odniesieniu do działalności dydaktycznej. Kwestionowany § 17 wskazanego powyżej rozporządzenia pozwala wręcz na przyjęcie sumy wynikającej z ewidencji księgowej, którą przelicza się w odniesieniu do jednego kandydata na żołnierza zawodowego albo żołnierza zawodowego. Taki zabieg obciąża kosztami szacowanymi, a nie rzeczywistymi pozostawiając pewną dowolność w ich ustalaniu organowi wydającemu decyzję co zdaniem skarżącego jest sprzeczne z konstytucją.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawcą będzie sędzia TK Teresa Liszcz.