Komunikat po Drukuj

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości; stosowanie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku do wniosków złożonych w trybie poprzednio obowiązującej ustawy. P 31/10

Odmowa pozytywnego rozpoznania wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność nieruchomości zabudowanej budynkiem biurowo-warsztatowym prawidłowo złożonego do końca grudnia 2002 r. jest niezgodna z konstytucją.

25 października i 8 grudnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczące przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (stosowanie przepisów ustawy z 29 lipca 2005 roku do wniosków złożonych w trybie poprzednio obowiązującej ustawy).

W wyroku z 8 grudnia Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, w zakresie, w jakim nakazuje stosowanie tej ustawy w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności dotyczących nieruchomości zabudowanej budynkiem biurowo-warsztatowym niewymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. w pierwotnym brzmieniu, i zakończonych ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2011 r., jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 21 ust. 1 oraz z art. 64 ust. 2. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Przedstawione Trybunałowi Konstytucyjnemu przez WSA w Warszawie pytanie prawne dotyczyło sposobu załatwienia wniosku o przekształcenie prawa użytkowania w prawo własności. Wniosek dotyczył nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem biurowo-warsztatowym i został złożony w oparciu o przepisy ustawy z 4 września 1997 r. - o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. Prezydent m.st. Warszawy odmówił przekształcenia wskazując, że po złożeniu wniosku weszła w życie ustawa z 29 lipca 2005 r. - o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, która uchyliła poprzednią ustawę. Zgodnie z kwestionowanym art. 8 ustawy z 2005 r., do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r., ale niezakończonych decyzją ostateczną do 13 października 2005 r., stosuje się przepisy nowej ustawy z 2005 r. Ustawa ta  nie przewidywała możliwości przekształcenia nieruchomości biurowo-warsztatowych, gdyż te nie zostały wymienione w pierwotnym brzmieniu art. 1 ust. 1 ustawy z2005 r.

Dokonując oceny konstytucyjności kwestionowanego przepisu przejściowego Trybunał Konstytucyjny uznał naruszenie zasady ochrony praw nabytych (art. 2 konstytucji) oraz gwarancji ochrony praw majątkowych, w tym prawa własności (art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 konstytucji), które mają zastosowanie do ochrony ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych. Osoby, które spełniły warunki ustawy z 1997 r., mogły zasadnie i racjonalnie oczekiwać określonego działania w postaci przekształcenia dotychczasowych uprawnień do nieruchomości. Przyjęta przez ustawodawcę w art. 8 ustawy z 2005 r. regulacja przejściowa przewidująca bezpośrednie działanie nowego prawa doprowadziła do pogorszenia sytuacji prawnej osób, które pod rządem poprzedniego prawa wystąpiły o realizację przysługujących im uprawnień i nabyły maksymalnie ukształtowaną ekspektatywę prawa własności nieruchomości zabudowanej budynkiem biurowo-warsztatowym. Trybunał nie dostrzegł takich wartości, które uzasadniałyby "wygaszenie" przysługującej obywatelom nabytej ekspektatywy. Oczekiwanie wnioskodawców było usprawiedliwione i racjonalne, ponieważ nie nastąpiła w ostatnim czasie taka zmiana warunków społecznych lub gospodarczych, która wymagałaby zmian regulacji prawnych, w tym również zmian, które znosiłyby lub ograniczały dotychczas przyznane uprawnienia. Wartości takich nie wskazano również w toku prac parlamentarnych nad projektem ustawy z 2005 r. Analiza procesu legislacyjnego prowadzi wręcz do wniosku, że sytuacja nieruchomości objętych pytaniem prawnym nie została uregulowana ze względu na błędne przekonanie o znikomym zakresie stosowania przepisów ustawy z 1997 r. do przekształcania prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego budynkami gospodarczymi, innymi niż garaże.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że na dopuszczalność rozpoznania pytania WSA w Warszawie nie miało wpływu zniesienie ograniczeń przedmiotowych przekształcenia przez ustawę z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta ma zastosowanie do wszelkich nieruchomości, jeżeli prawo żądania zostało zgłoszone po 8 października 2011 r. Zgodnie z art. 5 znowelizowanej ustawy, przepisy zmienione w 2011 r. mają zastosowanie także do spraw wszczętych wcześniej, w tym także do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r., lecz niezakończonych wydaniem ostatecznej decyzji przed dniem 8 października 2011 r. Tymczasem pytanie prawne WSA w Warszawie dotyczy sprawy zakończonej ostateczną decyzją odmowną wydaną przed 8 października 2011 r.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja  podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.