Komunikat po Drukuj

Kara grzywny za naruszenie obowiązków określonych w regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie miasta P 65/07

Kara grzywny za naruszenie obowiązków określonych w regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie miasta jest zgodna z konstytucją.

28 lipca 2009 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Płocku VIII Wydział Grodzki dotyczące kary grzywny za naruszenie obowiązków określonych w regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie miasta.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 10 ust. 2a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie, w jakim za wykroczenia przeciwko przepisom o zachowaniu w miejscach publicznych wydanym z upoważnienia ustawy przez radę gminy i służącym ochronie porządku, przewiduje karę grzywny jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 42 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji.

Objęty wątpliwościami sądu pytającego przepis przewiduje, iż za wykroczenie polegające na niewykonaniu obowiązków (nakazów lub zakazów) określonych w gminnym regulaminie utrzymania czystości i porządku w miejscach publicznych na terenie gminy stosowana jest kara grzywny. Regulamin utrzymania czystości i porządku stanowiony jest przez radę gminy na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i ma status aktu prawa miejscowego.

Sąd pytający wyraził wątpliwość czy przepis art. 10 ust. 2a wskazanej ustawy jest zgodny z art. 2 konstytucji, z którego sąd wyprowadza zasadę określoności czynu zabronionego pod groźbą kary. Ponadto sąd pytający podniósł, że kwestionowany przepis nie spełnia wymogu ustawowej określoności czynu zabronionego, wynikającego wprost z art. 42 ust. 1 konstytucji. Kolejna wątpliwość sądu pytającego łączyła się z możliwością zamiany orzeczonej kary grzywny na wykonanie prac społecznie użytecznych, a w ostateczności na areszt. W ocenie sądu pytającego zamiana na areszt stanowi nieproporcjonalną ingerencję w wolności i prawa osobiste obwinionego i narusza art. 31 ust. 3 konstytucji. Kolejna wątpliwość podniesiona w pytaniu prawnym wiąże się z możliwością zróżnicowania zakazów i nakazów dotyczących zachowania w miejscach publicznych w regulaminach utrzymania czystości i porządku na terenie różnych gmin, co prowadzić może do nierównego traktowania osób podejmujących tożsame działania, a więc do naruszenia art. 32 ust. 1 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił wątpliwości sądu pytającego i orzekł, że art. 10 ust. 2a kwestionowanej ustawy jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 42 ust. 1 konstytucji. Jednocześnie Trybunał uznał za nieuzasadnione porównywanie regulacji regulaminowych ustanowionych przez rady różnych gmin. Podkreślił, że wzorzec kontroli konstytucyjności zawarty w art. 32 ust. 1 konstytucji (zasada równego traktowania) może być zasadnie stosowany przy ocenie konstytucyjności prawa miejscowego w obrębie danej gminy. Nie ma natomiast uzasadnienia, by wzorzec ten stosować w odniesieniu do adresatów unormowań prawnych w różnych gminach.

W uzasadnieniu zgodności art. 10 ust. 2a kwestionowanej ustawy z art. 2 i art. 42 ust.1 Konstytucji Trybunał odwołał się do uprzednio wydanych orzeczeń (w tym do orzeczenia w sprawie o sygn. P 10/02), stwierdzających, że pewne elementy czynu zabronionego mogą być doprecyzowane także w akcie podustawowym, pod warunkiem jego dostatecznej określoności i ustanowienia przez organ o dostatecznej demokratycznej legitymizacji (np. przez pochodzącą z wyborów powszechnych i bezpośrednich radę gminy).

Trybunał zwrócił uwagę, że istotne elementy czynu stanowiącego wykroczenie z art. 10 ust. 2a zostały określone w ustawie. W szczególności dotyczy to okoliczności, iż czyn ten polega na wykroczeniu przeciwko przepisom regulaminu o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, stanowiącego akt prawa miejscowego ustawiony przez radę gminy i podlegający kontroli legalności (sprawowanej przez wojewodę i sądy administracyjne). Istota tego czynu sprowadza się do niepodporządkowania się nakazom i zakazom regulaminowym, zaś sankcją za tego typu zachowania w miejscach publicznych jest kara grzywny. Trybunał Konstytucyjny, uznając zgodność art. 10 ust. 2a z art. 2 i art. 42 ust. 1 konstytucji, nie dopatrzył się też sprzeczności tego przepisu z art. 31 ust. 3 konstytucji. W szczególności uznał przewidzianą za wykroczenie określone w art. 10 ust. 2a karę grzywny za karę umiarkowanie dolegliwą, a więc niesprzeczną z zasadą proporcjonalności w ograniczaniu wolności i praw jednostki. Trybunał podkreślił, że kara ta orzekana jest każdorazowo przez sąd, a więc organ bezstronny i profesjonalny. Sąd decyduje o zamianie tej kary na prace społecznie użyteczne (i to pod warunkiem uzyskania zgody obwinionego), zaś w wypadku braku zgody obwinionego lub niepodjęcia wskazanych tu prac na karę aresztu. Może indywidualizować orzeczenia o karze grzywny (także w zakresie jej wysokości) w granicach od 20-5000 złotych, w sprawie zamiany kary grzywny, a w pewnych okolicznościach odstąpić od wymierzenia kary lub karę tę złagodzić. Sąd może także posłużyć się analogią do orzekania kary grzywny za naruszenie przepisów porządkowych, którą to karę art. 54 kodeksu wykroczeń ogranicza ramami 20-500 złotych (bez możliwości zamiany na areszt).

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Adam Jamróz, sprawozdawcą był sędzia TK Marian Grzybowski.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.