Komunikat po Drukuj

Zasady orzekania o niezdolności do służby w policji. P 61/08

Automatyczne uznawanie, że każdy nosiciel wirusa HIV jest całkowicie niezdolny do służby w Policji na jakimkolwiek stanowisku bez względu na jego stan zdrowia, jest niezgodne z konstytucją.

23 listopada 2009 r. o godz. 10.30 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku dotyczące zasad orzekania o niezdolności do służby w Policji.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 57 pkt 4 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych w zakresie, w jakim powoduje uznanie policjanta za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu nosicielstwa wirusa HIV bez względu na stan zdrowia, jest niezgodny z art. 60 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku

Zaskarżony przepis powoduje, że stwierdzenie u policjanta nosicielstwa wirusa HIV jest równoznaczne z uznaniem go za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby (kategoria zdrowia D). Komisje lekarskie nie mają natomiast możliwości przyznania takim osobom kategorii zdrowia C  (zdolny do służby z ograniczeniem, np. na niektórych stanowiskach). Rola komisji ograniczona jest do zdiagnozowania policjanta, a skutek diagnozy jest automatyczny. Następuje na mocy kwestionowanego przepisu rozporządzenia, który przesądza, że nosicielstwo wirusa HIV powoduje zawsze, w każdym wypadku  tylko całkowitą niezdolność do służby.

Ze względu na charakter pełnionej służby od policjantów można wymagać spełniania szczególnych warunków fizycznych i psychicznych. Ocena przydatności do służby policjantów-nosicieli wirusa HIV powinna być dokonywana przez komisje lekarskie, z uwzględnieniem zarówno aktualnego stanu zdrowia danego funkcjonariusza, jak i zakresu czynności związanych ze stanowiskiem, na którym do tej pory pełnił służbę. Nie może być ograniczona przez § 57 pkt 4 załącznika nr 2, który - bez względu na okoliczności konkretnego wypadku - zakłada automatyczne uznanie każdego nosiciela wirusa HIV za niezdolnego do służby w Policji.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego zaskarżone rozwiązanie stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa dostępu do służby publicznej w Policji. Dążenie do minimalizacji ryzyka zarażenia wirusem HIV znajduje uzasadnienie w takich wartościach konstytucyjnych, jak ochrona zdrowia oraz wolności i praw innych osób. Cel ten można jednak osiągnąć mniej radykalnymi środkami, np. przeniesieniem policjanta na inne stanowisko służbowe. Nosiciele wirusa HIV nie powinni pracować w służbie patrolowo-interwencyjnej, gdzie stosunkowo duże jest ryzyko urazu i kontaktu z zakażoną krwią, nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby pracowali w administracji policyjnej, szkolnictwie, pionach analitycznych czy laboratoriach policyjnych.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego daje pytającemu sądowi  możliwość uznania bezpodstawności zwolnienia ze  służby policjanta-nosiciela wirusa HIV, którego sprawa jest rozpatrywana przez WSA.  Wydanie ewentualnego rozstrzygnięcia w tej sprawie należy do kompetencji sądu pytającego.

Do czasu ewentualnej interwencji prawodawcy, komisje lekarskie mogą oceniać wpływ nosicielstwa wirusa HIV na zdrowie policjanta i tym samym na jego przydatność do służby na podstawie ogólnych przepisów rozporządzenia.

Rozprawie przewodniczyła sędzia TK Ewa Łętowska, sprawozdawcą był sędzia TK Wojciech Hermeliński.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.